A loss is a loss is a loss

A friend or a lover a loss is a loss is a loss. Soleiðis sigur internetyrkjarin Rupi Kaur og stjelur sum so mong onnur frá víða gitnu yrkingini hjá Gertrude Stein: Sacred Emily, sum sigst vera ein kvøða til yrkjaran Emily Dickinson. Eg hugsaði sjálvandi um rósuna.

Mangar kvinnur hava verið samanbornar við rósur – vit minnast øll sangin the Rose, sum Amanda McBroom skrivaði, og sum Bette Midler gjørdi ódeyðiligan í filminum um Janis Joplin.

Men tá ið eg hugsi um rósur, hugsi eg fyrst og fremst um sosialistin Rosu Luxemburg, mína stóru fyrimynd, sum varð dripin í dag fyri 100 árum síðan saman við Karl Liebknecht.

Tað er ikki so løgið, at tá ið fólk doyggja ung, so kunnu tey mangan fáa eitt slag av reinleikastatus – og hvør veit, kanska hava vit brúk fyri tí. Rosa Luxemburg er fyri mær ein leiðarstjørna, sum tordi at traðka fram í einari harðari mannfólkaverð, og sum eisini tordi at kritisera viðurkenda kommunistiska hugsan um kollvelting og stat.

Hon var ímóti, at Týskland fór í kríggj – nevnliga 1. veraldarbardaga – og sat tí mestu tíðina, meðan kríggj var, í fongsli. Hon stovnaði saman við øðrum Spartakusrørsluna, sum seinni gjørdist KPD – kommunistaflokkurin í Týsklandi. Onkur vil vera við, at um hon ikki varð blivin myrd, so hevði Týskland kanska ongantíð byrjað 2. veraldarbardaga. Um so er, er ilt at vita – tað, vit vita, er, at hon varð tikin saman við Liebknecht, av tí, sum tey kallaðu Freikorps, førd til hotel Eden, avhoyrd, bard av og síðan sligin í høvdið fleiri ferðir og at enda skotin. Tá tað var gjørt, varð hon førd við bili og tveitt í Landwehrkanalina, sum gongur úr ánni Spree í Berlin.

Hetta hendi 15. janaur 1919.

Á myndini av henni hevur listamaðurin valt at seta plástur á andlit hennara – tí tað var tað, sum gekk fyri seg í høvdinum á henni – tankar og tala – sum teir ræddust og ætlaðu at gera enda á.

A friend or a lover a loss is a loss is a loss.

 

 

Go Amy!

Hetta er ein løgin verð, vit liva í.

Í USA ger man alt, hvat man kann fyri at reinsa ein neyðtøkumann og løna honum við einum lívstíðarstarvi í hægstarætti, so hann kann vera við til at taka rættin frá kvinnum til egnan kropp.

Hóast fleiri ákærur frá kvinnum um, at hann ikki er egnaður at umboða rættarskipanina í USA, tí hann hevur gjørt seg kynsliga inn á tær, so ger patriarkatið við Donaldi Trump á odda alt, hvat tað kann fyri at niðurgera kvinnurættindi og trumfa sín vilja ígjøgnum. Við at lata FBI gera eina kanning av manninum so at siga við påholden penn, so at onki avgerandi skal koma fram um mannin, er øði komin í kvinnurnar. Í gjárkvøldið var mótmælisgonga og yvir 300 fólk handtikin. Harímillum sjónleikarin Amy Schumer, sum hevur heiti sum skemtari, men sum als ikki sær nakað skemtiligt í hesum, sum nú fer fram.

Og hetta við skemti fær meg at hugsa um seinasta happening hjá GMF, har fólk nú sleppa at lata sín innara svínhund leysan í klummum, sum hava heitið Knarrið. Og hetta sleppa tey at gera ónevnd í okkara almenna miðli. Hetta er milt sagt tankavekjandi! Tú onkursvegna eggjar fólki til at oysa út av tínum privatu frustratiónum um kyn, sum enn einaferð skal sementera, hvussu eintáttað vit eru: kvinnur eru eittans slag av fólki, og menn eru eitt annað slag av fólki. Vit verða eintáttað í høvd og reyv. Vit skulu tross allar devlar kroystast niður á smalar kassar, har kvinnur eru freistarinnur, og menn eru snikutir. Sig mær eitt: hvørji øld livir KVF í? Miðøld? Hevur ongin fylgt við í kynsgransking og øllum orðaskiftum, sum fara fram í hesum landinum, har fólk royna at seta orð á, at vit eru menniskju við ymsum lívsfatanum, og at tað ikki ber til at siga, at kvinnur eru soleiðis, og menn eru soleiðis? Hevur ongin varnast #MeToo-rørsluna?

At menn eru til, sum heilsa nýggjari fatan av mansleiklutinum vælkomnum, har hann sleppur at vera rúmligari, enn hann var frammanundan, at maksulinitetur í dag ikki er tann sami, sum hann var fyri 30 árum, og somuleiðis kvinnur: teirra leiklutir eru fjølbroyttir og øðrvísi, tað er so nógv hent, síðan vit tveittu hoftuholdararnar av okkum, lótu okkum úr kitlunum frá Daells og fingu okkum uppvaskimaskinu, stutt sagt hava stríðst fyri at koma úr øllum, sum hevur fjøtrað okkum í øldir.

Men sambært GMF er alt við tað gamla, har verður enn tosað um mammukroppar, strammar troyggjur, stutt skjúrt, gamlar menn, sum vilja hava ungar kvinnur, og at kvinnurnar sjálvar hava skylduna av, at menn hyggja at teimum. Ja, tað er líka við, at man spyr seg sjálva, meinar KVF so eisini, at tær sjálvar hava skyldina av, at tær verða neyðtiknar? Trúgvi tí ikki, men eftir øllum at døma er tað júst hendan fatanin, sum liggur aftan fyri hvítvaskingina av Brett Kavanaugh.

Nei, nú má KVF royna at finna fram til sítt skilvísi aftur. Takið ein morgunfund og roynið at koma ásamt um, at skemt er so ævintýrliga nógv meira enn at oysa út við fordómum um hetta og hatta.

Amy fekk meg rættiliga upp á barrikadurnar í morgun!

Tað serliga ljósið – Vesturskinið

So byrjaði mentanarvikan í Vágum – Í skránni, sum Visitvagar hevur latið gjørt, verður sagt, at fólk kunnu finna súkklurnar fram og so súkkla í felag til Sørvágs at seta mentanarvikuna.

Haldi ikki, at so nógv handanafólk høvdu tikið av tilboðnum, tí har vóru ikki nógv av teimum, men nøkur vóru, og tey skulu vit ikki skelda. Men eg var eitt sindur vónsvikin av, at so fáir sørvingar vóru til setanina á Stakka, tí hon var sera undirhaldandi!

Øll skráin ber brá av nýhugsan, kreativiteti og innovatión. Tað kom eisini til sjóndar á setanini. Og vit, sum høvdu leitað okkum oman á Stakka, fingu eitt fínt upplivilsi.

Marita Dalsgaard setti mentanarvikuna, hon helt eina góða røðu, har tað serliga ljósið – vesturskinið var tema. Og sigast má, at vit sørvingar eru vælsignað við vesturskini, ja tað er ein fragd at njóta ljósið, tá sólin fer til viðar um kvøldarnar.

Blue Coat Brass Band spældi jazz aftaná, so allir gumputungir sørvingar lættu sær á og fingu veingir. Sera gott!

Og so blivu øll bjóðað suppu, treytin var bara at hava egna supputallerk og skeið við – genialt!

Og so kom Jensina í sínum litríku klæðum og fekk fólk rættiliga upp á tá: mammur, pápar, abbar, børn, hundar – tí er tað nakað, Jensina dugir, so er tað at fáa lív í klútarnar. Tá var eg farin inn til Thordis at fáa mær kaffi – har var nógv gott fólk, m.a. Annika Johannessen, sum eg gleði meg til at fara at síggja sunnudagin í Listastovuni. Thordis stákaðist og gjørdi seg klára at fortelja søgu fyri børnum, men tá mátti eg fara, tí ætlanin var at fara fram við kirkjuhúsunum at hyggja at list.

Heðin Kambsdal var komin úr Fuglafirði við nøkrum verkum, sum tóku seg væl út í húsinum. Eg eri enn kedd av, at Mikinesmálningarnir ikki vóru framsýndir inni í kirkjuhúsinum, tá savnsvikuskiftið var. Har høvdu teir rættiliga komið til sín rætt. Har er ljós úr erva og úr síðunum, so at tú sært listina í øllum sínum veldi. Holgar Jacobsen spældi og sang sálmar – altíð hjartanemandi, tá Holgar er við. Serliga hugtakandi var sálmurin Nú skínur sólin bjarta og gyllir fjøll og líð, við orðunum hjá Símuni av Skarði. Vit fingu kaffi og kaku og góð prát, Inga Poulsen Dam hugleiddi um list, og henni kann man gott lurta eftir, m.a. tók hon aftur í orðini: Tøkk fyri at tú hevur, mín kæri, góði Gud, mær givið evni til títt verk at skoða … Fitt av fólki var og skoðaðu verkini – og tað var gott.

So rokandi niðan í Gamla skúla at hyggja at Dreymum við havið, og eg má siga, at hetta var eitt flott punktum á degnum – hóast fleiri fóru víðari aftaná í Marghøllina at lurta eftir Hamraduni.

Filmurin var ein tann mest heilskapaði, eg havi sæð hjá Sakarisi – eg merkti Marjuna Syderbø Kjelnæs aftanfyri í replikkunum, men tað var ikki nóg mikið, tí replikkirnir skulu spælast eisini, Tær báðar høvuðsleikararnir, Juliett Nattestad og Helena Heðinsdóttir, vóru framúr góðar – eg má so siga – borgarstjórin eg eg kappaðust at tára, tá filmurin var um at enda. Hesin filmurin fær ug frá mær, og eg eri fegin um, at tað endiliga eydnaðist mær at síggja filmin hjá Sakaris Stórá. Vinjard Magnussen, sum nýliga er settur í starv í Sørvágs kommunu, boðaði frá, at fleiri filmskvøld fara at vera í vetur í Gamla skúla, og at døma eftir teimum væl nøgdu ljóðunum frá publikum, var púra greitt, at tey filmskvøldini fara at vera líka fullsett, sum hetta var.

Í dag geri eg ikki so nógv við at taka lut í Vesturskini; eg fyrireiki meg til bókmentakvøldið, sum skal vera í Marghøllini mánakvøldið, Fróði hevur verið eftir lyklum til Krígssavnið, áðrenn vatnavegurin verður stongdur. Har er opið sum vanligt millum kl. 14 og 17; og í morgin fara eg og Thordis at hyggja at Beintu.

Seinasti riddarin

Ein sera bilsin Mary – Myndina eigur Sverri Egholm

 

Tað var tann tíð, tá ið tjóðveldisfólk ikki róptu hurra fyri kongshúsinum, tá tey komu at vitja á tingi. Hetta er farin tíð.

Nú hevur ein av fremstu oddvitum í Tjóðveldinum latið gjørt føroysk klæðir til Vincent prins, og hann fer gladliga umborð á Dannebrog at eta pinnamat.

Så gik der tid med det …

Og tingformaðurin verður hunddálkaður í miðlunum, tí hann ikki tímir umborð at eta og mingla, ongin skilir nakað sum helst. Var hann ikki og át føðingardagskaku hjá Fríðriki herfyri, og hvat er hetta við at vera vertur her og har? Ongin skilir nakað sum helst. Og prinsippir, tað eru øll langt síðan farin frá.

Og tá ið vit nú hava slept prinsippunum og skíta á loysingina, so kunnu vit bara øll lata okkum í nissuklæðir, sum tað so niðrandi verður kallað í donskum miðlum, so hava vit okkurt føroyskt at halda okkum til.

Og so mugu Christan og Vincent og Isabella og Josephina vansmektað í føroyskari húgvu og kýsa, meðan øll hini børnini eru í brølapum og øðrum góðum húgvum at verja seg ímóti kuldanum. Og tað seinasta, eg havi hoyrt, er, at húgvurnar venda skeivan veg – hevur man vitað so galið!

Og vei tí konu, sum ikki hevur dugað at tikið mál av Fríðriki og hevur verið atvold til, at hann hevur gingið í alt ov síðari troyggju – Jesus Kristus, tað KANN man bara ikki! Og hasin rektarin á Glasi, hví gekk hann hvítklæddur og tók ímóti feðgunum báðum – nei – álvaratos – onkur prinsippir mugu vit hava eftir!

Men tað er ikki bara hesin, sum ikki dugir fólkaskikk, tí man skuldi trúð, at ein prinsur dugdi sovorðið. Men fer hann ikki spankulárandi av stað at taka í hondia á onkrum mitt í tjóðsanginum! Tað var líka við, at tað endaði sum í disneyteknifilminum Aristocats – at alt hornorkestrið mundi sett trompetirnar í hálsin.

Tobbi, sum er so einastandandi góður at úttala seg, so tú skuldi trúð, at hann dagliga las í Takt og Tone hjá Emmu Gad, sigur í aftursvari til Árna Dahl á Vágaportalinum, at trupulleikin eri ikki breyðflísin umborð á danska matriklinum “Dannebrog”:

problemið er, at loysingarvongurin á tingi er stein hamrandi deyður. Lívlátin. Meginmálið er deytt, fyri tíðina, og nú snýr tað seg meiri um hvørt føroysk børn skulu hava tveir pápar ella um onkur kona skal gerast maður ella øvut, alt gott um tað, men her kámast alt í einum bagatellragnaroki.

Hvat sigur man ikki fyri at sleppa at ganga á bonaðum gólvum.

Yvir um hav

 

Tá ið man er farin upp um 60, so skal man ikki brúka alt ov nógva tíð at hugsa. So tá ommudóttirin Rannvá spurdi, um ikki onkur kom at vitja hana í Kanada, nú hon hevði tvær vikur frí, so smekkaði henda gamla til.

Tað skulu nógvar fyrireikingar til, skal eg heilsa og siga. Eg skilji væl, at polarfarar hava verið noyddir at brúka rúma tíð at fáa røttu útgerðina til vega, áðrenn tey fara norður ella suður í ísin. Tað sama má ein, sum skal vestur um í sólina. Hitin liggur millum 27-35 stig, síggi eg á fonini, so har nyttar sanniliga ikki at fara við vetrarklæðum. Øll míni keyp, gjørd í ørskapi, tí eg helt, at nú fór at at blíva heitari í Føroyum vegna veðurlagsbroytingar, koma nú til sín rætt. Stuttar buksur, niðurdeilar, summarkjólar, sandalir etc. endiliga sleppi eg at lata meg fínt í.

Men so er tað alt hitt mercendeisið: hvønn faktor skal eg keypa? Las og spurdi meg fyri, um tað var rættari at keypa faktor 50-60-75, men fann útav, at tú sagtans kanst brúka faktor 30, sum eg longu havi standandi, skal bara smyrja meg oftari inn.

Flogbillettir, airbnb, loyvi at koma inn í Kanada, loyvi at millumlenda í Seattle. Check!

Eg hyggi varisliga niður eftir tíðindastroyminum hjá mær á facebook at vita, hvussu langt tað er síðan, eg havi spilt ein ávísan gulhærdan mann út, fjúsi: ikki so langt síðan. Vónandi dugir ongin føroyskt over there.

So er tað tað, at eg skal sita 7-8 tímar í einum flogfari, tá skal man hava power bank, tí tað má ikki henda, at eg standi í floghavnini í Vancouver, og telefonin er avlødd. Jee – bara tankin fær meg at skelva. So sigur onkur, at eg má hava stuðulssokkar. Stuðulssokkar? – skríggi eg- hvat billar tú tær inn? – aldursrasisma! Åh nei, sigur hon í Matas, tað er faktiskt nokkso smart at brúka stuðulssokkar, tá tú situr so leingi still – blóðrenslið, veitst tú; og so komi eg í tankar um allar ferðirnar, eg leypi út á gólv um náttina við sinadrátti, og smekki til, sjálvt um tær kosta 250 kr. Men, sigur hon í Matas, tú kanst eisini brúka tær, sjálvt um tú ikki situr í flogfari. Ok – check.

So sigur onkur – hevur tú hugsað um ferðatrygging? – øh, eri eg ikki tryggjað – eg ringi beinanvegin – og hon í rørinum sigur, at nei, tað ert tú ikki, bara Europa – skít – aftur 1000 kr har.

So komi eg í tankar um allan heilvágin, eg taki, og gud – eg má hava medisinpass eisini. Tað gamla er frá 2014.

Og nakkapútu má eg hava – gud í hægsta himli – eg knógvi ikki undir hondtaskuni við hetta lag. Og helst komi eg í tankar um okkurt aftrat, áðrenn eg lætti mær á í morgin.

So nú er bara at vóna, og gleðast um, at Atlantic er betur útgjørt móti mjørka enn SAS, og vóna, at onki fjall í Íslandi fer í útbrot. So fer tað vónandi at ganga. Wish me luck!

Nóllywood

 

Filmsframvísing var í bygdarhúsinum í Nólsoy í gjár. Ein av okkara ungum í familjuni, Dina Poulsen, hevði verið á skeið úti í Nólsoy í filmsgerð. Klappari var hon, og tað hevur sanniliga stóran týdning fyri filmsgerðina, annars kann lættliga sperðil koma í, tá klipt verður.

Filmurin æt nakað so vaksið sum Til deyðin okkum skilir. Tey høvdu arbeitt við suspense, krimi, spenningi og nógvum øðrum ræðuliga óhugnaligum tingum.

 

Her stendur ein partur av filmsfólkunum uttan fyri Á í Nólsoy, sum sjálvandi hevði latið upp, sjálvt um tað var sunnudagur. Har vóru jú kundar uttanfyri!

 

Øll verða bjóða vælkomin við hesum skeltinum. Gud viti, um eg hevði fingið Sørvágs bygdaráð at sett slík skelti upp í mínari bygd.

Eg havi ongantíð verið í Nólsoy fyrr, og eg má siga, at eg var hugtikin. Eg veit ikki, hvussu tú lýsir hesa bygdina rættvíst, men tað er okkurt slag av blandi við skemtingarsemi, vágafýsni, kreativiteti, skítáhvat hini siga, finnuppá, fáatað stuttligastaburturúrøllum. Havi ongantíð verið í so sermerktari bygd áður, má eg siga.

Bara skeltið NÓLLYWOOD, eg meini so við, bygdaráðið í Nólsoy má vera mega við uppá alt! Á forrestin, bygdaráðið í Nólsoy er í Havn …

Her er nýtt og gott gamalt blandað saman, og væl er blandað.

 

 

Har koyrdi ongin bilur, meðan eg var har, men nakrir stóðu parkeraðir ymsa staðni. Hinvegin koyrdu nakrar trillubørur, og tað vóru ikki bara onkrar trillubørur, men heilt serliga trillubørur. Vit hugsaði eina góða løtu, um vit skuldu taka okkum eina at hava við til Pridina, men hinvegin, man eigur ikki at stjala, og tað ber til at stjala hugskotið og gera sær eina sjálv.

 

 

Og eigur tú ikki húsdýr ella bara ikki tímir at passa tey, ja, so kanst tú bara seta tær standmyndir av teimum úti í garðinum. Tað er eisini so ólukksáliga nógv lættari, tá tú skalt út at ferðast, tú sleppur undan at plága gud og hvønn mann um at passa hesi ólukku dýr.

 

 

Ja, sjálvt nakað so einkisigandi sum ein parabol, fær heilt aðrar dimensjónir, ja, tú verður reint út sagt, so glað av at hyggja at fótbólti, tá tú hevur so stuttliga parabol!

 

 

Trý støð eru at fara inn í og fáa tær upplýsingar, sauna, sova, eta, drekka og hoyra tónleik. Trý støð í hesari megalítlu bygdini, sum bara telur eitt sindur meira enn 200 fólk.

Fyrst vóru vit í Kaffistovuni, og eg fekk kaffi og apple pie, og mátti klípa meg í armin, tí eg helt meg vera á onkrari kaffistovu á Nørrebro – vegansúpan og you name it. Har var alt! Og vit endaðu sjálvandi í Maggies, og tað gjørdu so mong onnur eisini.

Bara eitt vesi er á Maggies, og tað er fyri øll, tað boðar myndin á hurðini frá av einari kvinnu, sum eg ikki kenni, og Frank Zappa. Og tá hugsað verður um tað, so eru ørindini inni á slíkum staði nøkulunda eins, hvat kyn tú so ert, ella um tú ert eitt kyn í heila tikið.

Og hevur tú havt okkurt at dragast við inni á Maggies, so kanst tú bara stinga trupulleikarnar eitt vist stað, áðrenn tú fert út.

 

 

Eg hevði als ongar trupulleikar í Nólsoy, tvørturímóti, og filmurin var fínur! Og Dina Poulsen helt, at hendan vikan í Nólsoy var sera øðrvísi enn vikan, hon eina ferð hevði verið á Zarepta. Og hon ætlar sær aftur –

Til Nóllywood, altso.

Mín kroppur er ikki ein politiskur vígvøllur

Í kvøld 8. juni verður stovnandi aðalfundur, har felag, ið skal arbeiða fyri rættinum til egnan kropp verður stovnað. Rætturin, sum fyrst og fremst er talan um í hesum førinum, er rætturin til at fáa abort, um kvinnan vil tað.

Kvinnur hava í øldir stríðst fyri hesum fyri teimum sjálvsagda rætti, men verða forðaðar av kúgandi meiningsdannarum, serliga í trúarbólkum, og bangnum politikarum, sum ræðast at missa atkvøður, og sum vilja gera alt, tey kunnu fyri at forða fyri hesum.

Men nú tíma ikki ungar føroyskar kvinnur hetta meira, men stíga opið fram og krevja sín sjálvsagda rætt. Tær kenna ikki trongd til at standa og bukka og skava fyri at fáa hendan rættin, tvørturímóti so krevja tær broyting.

Eg eri in awe av, at vit hava so skilagóðar ungar kvinnur í hesum landinum, tí sum tær siga:

Tað er ikki í lagi, at avgerðin skal vera tengd at privatum áskoðanunum hjá einstøkum læknum, politikarum ella trúarbólkum. Hvat onnur halda vera rætt og skeivt í hesum máli er óviðkomandi. Tað, sum hevur týdning er, at politiska skipanin tryggjar kvinnuni eitt greitt, trygt og virðiligt grundarlag til at taka ta avgerð, sum er røtt fyri hana!

Mín kroppur er ikki ein politiskur vígvøllur, siga tær. Valið skal vera frítt.

Sjálvsagt fóru fólk í hernað beinanvegin at verja rættin til lív, sum tað so fagurt eitur. Tað var greitt, at talskvinnan fyri undirskriftainnsavningina als ikki helt, at kvinnan hevur rætt at ráða yvir sínum egna kroppi, og her eri eg og tær, sum skipa fyri at seta felagið á stovn, so rúkandi ósamdar. Kvinnan ræður yvir sínum egna kroppi og ongin annar!

“Ynskja vit at minka um fosturtøkutalið, mugu vit sostatt flyta fokus frá at nokta fosturtøku til heldur at fyribyrgja, at kvinnan kemur í ta støðu, at hon má taka fosturtøku. Tað gera vit m.a. við at hava góða seksualundirvísing í fólkaskúlunum, ókeypis fyribyrging og góðar sosialar skipanir.” sigur skilagóða Maria Lyager við jn.fo

At hesar kvinnur tora at stíga fram og bróta tøgnina á henda hátt, soleiðis at fosturtøka ikki heldur fram at vera nakað, tú eigur at skammast yvir, og sum tú sagtans kanst liva við, hóast tað er ein trupul avgerð, er alla æru vert. Og hetta ber boð um, at rákið er við at venda, nú tíma kvinnur ikki longur at standa við hattinum í hondini.

Eg ynski tykkum alt gott!