Tað eru nógv í hesum døgum, sum fara inn í seg sjálvi og spyrja, um okkurt kundi verið gjørt øðrvísi.
Las beint nú eina grein í Politiken, har filmskaparin Lars von Trier sigur seg angra, at hann nakrantíð hevur gjørt Dogville. Tað vísir seg at Breivik hevur havt Dogville sum ein av trimum yndisfilmum. Men sjálvandi veit Trier, at tað er umsonst at siga so, tí hansara ætlan var ikki sama ætlan sum tann hjá Breivik, heldur tvørturímóti.
Hetta er ein av tvørleikunum við frælsinum at siga og skriva tað, tú hevur eina meining um. Tó so, í einum og hvørjum demokratiskum samfelag er neyðugt, at tú sleppur at bera fram tína meining um viðurskifti, trupulleikin er bara tann, at vit kanska eru í so sein at koma fram við mótargumentum, tá ið vit síggja, at onkur kemur fram við einari meining, sum fellur okkum fyri bróstið!
Kanska átti eg at tala at, tá ið til dømis ein inni á Facebook kunnger, at onki annað skuldi verið gjørt við arabar enn at teppibumbað teir! Tá ið slíkir fullkomiliga ørir pástandir koma fram, havi eg hug bara at rista við høvdinum og siga: her lades alt håb ude. Men tað er ikki rætt! Vit mugu tala at, tá okkurt verður sagt og gjørt, sum er ein háðan móti menniskjum!
Elsta dóttir mín, Tina, er ein ótroyttilig stríðskvinna í so máta, hon letur aldri eina rasistiska ytring fara aftur við borðinum. Vit tosaðu um hetta í gjárkvøldið, og eg komi við mínari sinniligu viðmerking: pick your battles, meðan hon minnir á prestin Martin Niemöller, tá ið hann í einari prædiku segði nøkulunda soleiðis:
„Als die Nazis die Kommunisten holten, habe ich geschwiegen; ich war ja kein Kommunist.
Als sie die Sozialdemokraten einsperrten, habe ich geschwiegen; ich war ja kein Sozialdemokrat.
Als sie die Gewerkschafter holten, habe ich nicht protestiert; ich war ja kein Gewerkschafter.
Als sie mich holten, gab es keinen mehr, der protestieren konnte.
Tað er farin nógv sjálvrannsakan fram í Týsklandi eftir kríggið, og nú tykist tað, sum vit enn einaferð verða mint á, at óndskapur er alla staðni rundan um okkum og má berjast niður við, sum Stoltenberg so væl sigur tað, meira opinleika meira demokrati, meiri humaniteti, men ikki naiviteti, ella sum ein ung genta segði aftan á hópdrápið:
”Om én mann kan vise så mye hat, tenk hvor mye kjærlighet vi alle kan vise sammen.”
Hvat kunnu vit so gera í okkara lítla landi? Jú, vit kunnu tala at, tí somu menniskjafíggindaligu hugsjónir, sum finnast í øðrum londum, eru eisini at finna hjá okkum! Og vit kundu lært okkara uppvaksandi ættarlið at kjakast, at skifta um orð, at argumentera fyri sínum sjónarmiðum í staðin fyri at tosa um at teppibumba og snara heysin av … stutt sagt at brúka høvdið til tað góða í staðin fyri tað ónda. Tað er alfa og omega fyri demokratiið, at tú lærir teg at reflektera og at argumentera. Her er ein stór uppgáva hjá okkum ommum, foreldrum, lærarum, ja stutt sagt øllum, sum hava við børn at gera.
Hesin sangurin hjá Ole Paus, sum fær meg at hugsa um mítt egna lítla land, er vorðin ein av teimum, sum hevur verið nógv sungin og spældur hesar dagarnar í Noregi.
Á hesari síðuni ber til at senda eina heilsan til Noreg: Kondulansuprotokoll
Egið rúm 