Kongar og kongar valdast

Eg havi eitt ótal av síðum á Facebook, sum mær Dámar. Ein av teimum eitur We are supporting Manal Alsharif.

Av og á hyggi eg inn á tær ymsu síðurnar fyri at vita, um nøkur dagføring er, ella um eg evt. skal deleta og gloyma alt um hana.

Í morgun las eg tey gleðiligu tíðindi, at Abdullah kongur í Saudi Arabia hevur givið kvinnum valrætt. Tað vil siga bara til lokalval ikki til parlamentið.

Men tað er so avgjørt ein byrjan! Bara fyri at taka okkum sjálvi sum dømi, so sluppu føroyskar kvinnur at velja til kommunustýri í 1908 og til løgtingið í 1918. So tað gongur rætta vegin, eisini í Saudi Arabia.

Grundin, til at eg setti meg fyri hesari síðuni á Facebook, var tó ikki valrættur, men rætturin hjá kvinnum at koyra bil. Tann 17. juni setti hon seg og aðrar við aftan fyri róðrið á bilum og koyrdu runt í býnum. Fyri tað varð hon handtikin og sat 10 dagar í fongsli. Eg haldi ikki, kvinnur í Saudi Arabia enn hava fingið henda rættin. Tær noyðast framvegis at biðja eitt mannfólk koyra fyri seg og biðja menn um loyvi at fara at ferðast.

Tað er í grundini heilt ótrúligt, at rætturin at velja ikki er sjálvsagdur, men tað er hann als ikki. Bara síðan eg varð fødd, hava 65 lond givið kvinnum sínum valrætt. Flestu lond eru í Afrika og Asia, men tað seinasta europeiska landið, eg kenni til, er Liechtenstein, sum gav kvinnum valrætt í 1984.

Og givið er kanska skeiva orðið at brúka, tí tað er so vist og sannheit, at kvinnur hava stríðst og stríðast enn, verða dripnar og/ella fongslaðar fyri at fáa ein rætt, sum vit her hjá okkum halda vera púra sjálvsagdan.

Ein av teimum í Saudi Arabia, sum júst hevur stríðst fyri m.a. rættindum at velja er Samar Badawi. Hon gjørdist av fyrstan tíð kend, tí hon noktaði at lata pápa sín vera yvirformyndara hjá sær. Hon er 32 ára gomul enkja og eigur ein son. Av tí at hon er einkja, skal hon hava ein yvirformyndara, og tað gjørdist so pápin, sum umframt tók sær rætt til at buka hana av, um hann fann tað fyri gott. Hetta setti hon seg upp ímóti og varð fongslað og sat sjey mánaðir í fongsli, til hon slapp út á vetri í 2010 og fekk ein annan yvirformyndara nevnliga mammu- ella pápbeiggjan.

Men henda góða Samar er ikki til at teppa, hon heldur fram at stríðast m.a. fyri valrætti, og nú hava hon og fleiri aðrar medsystrar hennara “fingið” henda rættin, sum enn er avmarkaður, treyðugt so, men hóast tað er ein stórur sigur fyri hesar kvinnur, sum liva undir einari sera strangari sunni lóggávu.

Og sjálvt um tær ikki hoyra meg, so fari eg at ynska teimum hjartaliga til lukku við sigrinum.

Hússj!

10. apríl 2007 tóku tríggjar kvinnur, Bjørt Samuelsen, Gunvør Balle og Janet Fríða Johannesen, stig til at seta á stovn dátugrunnin kveik.fo

Tað var púra greitt frá byrjan, at endamálið var at varpa ljós á, at tað í Føroyum funnust hópin av skikkaðum kvinnum, sum kundu átaka sær samfelagsuppgávur á jøvnum føti við menn.

Tað, sum prógvaði hetta, var m.a. slagorðið: Rætti maðurin er ofta ein kvinna! Og postkortið við myndini av kvinnuni við einum fingri fyri munnin og spurninginum: Ert tú sjónlig?

Nú er tað so hent, at kveik.fo ikki er til meira í tí líki, tað var ætlað. Tað løgna er, at ongin tykist hava varnast hetta!

Í mai 2011 yvirtók Føroya Arbeiðsgevarafelag dátugrunnin og sigur í tíðindaskrivi, at: “Ætlanin við kveik.fo var frá byrjan, at heimasíðan við tíðini skuldi mennast víðari til eina meira fjølbroytta heimasíðu/dátugrunn, sum eisini kundi nýtast til onnur endamál.” (www.industry.fo). Onki verður tó sagt um, hvussu síðan skal mennast annað enn, at nú verður hon opin fyri kvinnum, monnum og lesandi.

Spurningurin er so, var hetta tað, tær á kveik.fo ætlaðu við dátugrunninum, og er ikki yvirorðnaði málsetningurin við at gera kvinnur sjónligari líka sum horvin út í tóman heim? Tað haldi eg sæst á øllum brøgdum.

Tað er helst so, at hetta við dátugrunninum hevur kravt nógv at teimum, sum stílaðu fyri, men at siga, at teirra ætlan var at menna grunnin til eisini at fevna um menn, fær meg at halda, at onkur pellar.

Kveik.fo var sett á stovn fyri at gera kvinnur sjónligari, allar greinir og øll tíðindi inni á síðuni høvdu henda høvuðsboðskap í sær. Uttan undantak. Fyri at siga tað stutt var dátugrunnurin eitt alternativ til teirra sum pr. automatikk vóru boðin nevndarsessir, tað vil sjálvandi við øðrum orðum siga: monnum.

Eitt er so tað, um grunnurin í veruleikanum tænti sínum endamáli. Tá ið dátugrunnurin var eitt ára gamal, var sagt, at millum 1000 og 3000 leitingar vóru inni á grunninum um mánaðin, men hetta sigur ikki so nógv um, hvørt kveik.fo hevur tænt sínum endamáli og gjørt kvinnur sjónligar. Bara at døma eftir skeiva kynsbýtinum, sum framvegis er í nevndum, hevur hann tað ikki. Annað er so tað, at kanningar av úrtøkini mangla í stóran mun, eg veit meg ikki hava sæð nakra kanning, sum vísir í hvønn mun kvinnur á kveik. fo hava verið spurdar, hvørt tað hevur havt nakað úrslit fyri tær at hava skrásett seg á kveik.fo. Tað meti eg vera ein sera viðkomandi spurning, sum støða ikki verður tikin til, áðrenn dátugrunnurin verður handaður Føroya Arbeiðsgevarafelag.

At dátugrunnurin nú er ein heilt annar við heilt øðrum endamáli er púra greitt. Tað er harmiligt, men hinvegin púra natúrligt, tá ið hann verður handaður Føroya Arbeiðsgevarafelag. Hann er meira at kalla vorðin ein starvsportalur, og tað má hann væl eisini vera undir veingjabreiði hjá einum arbeiðsgevarafelag.

Tað, sum undrar meg, er, at tað sær ikki mætari út enn, at vit kvinnur antin eru líka glaðar ella bara líkaglaðar.

 

 

 

Børn í heilagum herferðum

Í morgin eru 10 ár síðani, at vit øll fingu ein skelk av álopunum á tvíburatornini, har 3000 fólk doyðu.

Nógv er sagt og grundað yvir hesa hending, og eitt ótal av bókum, greinum og filmum eru gjørd yvir hesa vanlukkuna, sum rakti fólk í USA, og í morgin verður stórt minningarhald í New York.

Nógv hava liðið undir hesum, sum fór fram, og hava helst ikki gloymt henda sorgarleikin enn, men tíverrri er heldur ongin ivi um, at onkur hevur fingið fyrimun av hendingini, skilt á tann hátt, at onkur hevur brúkt hendingina fullkomiliga óskammað fyri at varpa ljós á muslimar og islam á ein hátt, sum fær mong fólk at koyra alt í ein pott og bara ganga út frá, at ert tú muslimur, so ert tú eisini terroristur.

Vit síggja tað eisini hvønn dag her í landinum, tá ið t.d. heitt verður á danskar politikarar um ikki at akvøða í ST fyri, at palestinensar skulu fáa ein viðurkendan stat. Hetta tykist vera eitt ovurhonds stórt krav í Vinarfelagnum Føroyar-Ísrael og eitt kardinalpunkt í valstríðnum hjá Miðflokkinum. Tað hevur eisini ovurhonds nógv at týða fyri Fólkaflokkin, Jørgen Niclasen er púra samdur við felagið Føroyar-Ísrael um hetta, og vit síggja tað í lesarabrævi hjá Astrið Breckmann, valevni hjá Fólkaflokkinum, sum kallar øll fasistar, sum vilja stuðla palestinensum í at fáa eitt viðurkent land at liva í, tí sum hon sigur, teir hava stolið landið frá Ísrael.

Fasisma tykist hava fingið eina fullkomiliga nýggja definitión, sambært Astrið, og søgulig fakta eru fullkomiliga vend á høvdið. Men helst hevur hon havt góðan lærumeistara, hann plagdi at vera tikin úr leikum at lúgva so illa, at nógv fóru at trúgva honum sum fráleið.

Vit upplivdu somu skeran yvir ein kamb, tá í massakran á Utøya var 22. juli. Har leyp eitt valevni hjá javnaðarflokkinum á leistum og proklameraði, at nú høvdu muslimar aftur verið upp á spæl …

Børn eru eisini sera viðkvom og løtt at benda, so tú fært tey at dansa eftir tínari píbu, komi júst nú í tankar um útbreidda fenomenið at brúka børn í stríðnum móti aborti t.d. nakað sum tók seg upp í USA, og sum nú hevur breitt seg til Europa. Við at síggja børn í mótmælisgongum, so vónar tað vaksna anti-abort fólkið, at vit skulu fáa ringa samvitsku, tí at tey ganga sum livandi prógv um okkara ógerningar.

Børn verða eisini brúkt í samband við 9/11.

Ongin ivi man vera um, at tað er neyðugt at greiða børnum frá, tá slíkir sorgarleikir sum álop á sakleys menniskju fara fram, tað veri seg í New York, Oslo, Tel Aviv ella hvar tað skal vera.

Vanliga hugsandi menniskju plaga tó at leggja sær orðini væl og hugsa seg væl um, áðrenn tey fara í holt við at greiða frá so viðkvomum evnum, men ikki eitt forlag í USA, sum júst nú hevur givið út teknibók til børn við myndum av hendingunum í New York fyri 10 árum síðani, tað ið síðan fór fram aftaná og endar við hendingina í Pakistan, tá Osama Bin Laden varð tikin av døgum. Í teknibókini eru neyvar frágreiðingar um tær ymsu myndirnar, og her verða fingrarnir á ongan hátt lagdir ímillum.

Muslimar eru pr. definitión ekstremir terroristar og sera vandamiklir, og amerikanarar eru júst tað øvuta: friðarelskandi demokratar. Hetta, sambært teknibókini.

Bókin er ætlað børnum millum 6 og 8 ár. Hon byrjar við mynd av teimum báðum rúkandi tornunum, har flogførini hava rent seg inní, og so er bara at fara at leggja lit á; seinasta myndin er av einum amerikanskum SEAL-hermanni, sum peikar við byrsinini eftir Bin Laden, sum goymir seg aftan fyri skjúrtið á konu síni.

Eg spyrji, sum mong onnur, er hetta hóskandi máti at greiða børnum frá lívsins álvara?