Ursula

Leygarmorgun er ein deiligur morgun, tá man onki hevur at gera væl at merkja.

Tað fyrsta, eg geri, er at rætta meg eftir Ipaddini. Har eru sjálvandi einar 18 appir, sum skulu dagførast. Tá tað er gjørt, fari eg at hyggja at The Paris Review, og sjálvandi verði eg hooked beinanvegin. Keypi nýggjastu útgávuna og fari at lesa eina samrøðu við Ursulu le Guin. Einasta, eg veit, finst á føroyskum eftir hana hevur Hanus Kamban týtt, og hon stendur í savninum Tað nýggja Atlantis.

Sjálv gjørdist eg var við Ursulu le Guin í 1979, tá bókin De udstødte kom út. Á enskum eitur hon The Dispossessed. Undirheitið á tí donsku útgávuni er en socialistisk utopi. Eg ivist í, um hetta er nakað, Ursula hevur á sínari upprunaútgávu, kanska er hetta tí, at bókin kom út á Modtryk, rættari sagt Socialistisk Bogklub hjá Modtryk, sum eg sjálvandi fekk bøkur frá.

Á bakinum hevur danski rithøvundurin Inge Eriksen viðmælt bókina: Hon fer inn á bein í viðurskiftum, sum eru um at taka lívið av okkum, sigur Inge. Bókin kann lesast aftur og aftur, lovar hon, og tað ljóðar sum søtur tónleikur í mínum oyrum, tí tað er júst tað, eg umhugsi … at fara at lesa hana aftur. Serliga nú eg havi lisið samrøðuni í Paris Review.

Bókin er ein utopi um tvær verðir Urras og Anarres, har Urras er ein kapitalistisk verð við øllum, vit kenna haðani, og Anarres er ein utopisk anarkistisk verð, har devisan stutt sagt er: Eigur, ið brúkar!

Samrøðan í Paris Review fær meg aftur at hugsa um tíðina í hálvfjersunum, tá eg las alt, eg kundi fáa hendur á. Eg veit ikki, um tað var tann ultimativa sannleikan, eg leitaði eftir, ella onkrum svari, men eg má sanna tað, sum Ursula le Guin er komin fram til:

As for my writing voice in general, well, you get old and your language gets like your shoes or your kitchen gear – you don´t need fancy stuff any more. You´ve learned how to just say it. Rereading some of my earlier novels, I often think to myself, I didn´t need all that stuff – I didn´t have to say that much. I could cut that whole bit. Cut!

I want the story to have rhythm that keeps moving forward. Because that´s the whole point of telling a story. (The Paris Review no. 206/15. sep. 2013).

Í samrøðuni tosar Ursula eisini um at viðurkenna seg sjálva sum kvinnu og at tora at skriva sum kvinna. Alt hetta hongur saman við tí ráki, sum byrjaði í trýssunum, har kvinnur enduruppdagaðu seg sjálvar og fóru at viðurkenna seg sjálvar og sítt egna virði. Ursulu le Guin sigur fleiri ferðir í samrøðuni, at hon er a slow learner, men tíbetur fann eisini hon sannleikan. Eg kom ongantið til at lesa eitt av høvuðsverkum hennara The Left Hand of Darkness, sum søgd verður at hava verið íblástur hjá mongum kvinnum millum annað bretska rithøvundanum Zadie Smith. Men nú verður tað tit, tí nú liggur hon á Ipadduni hjá mær, klár at fara í holt við.

thought I could organize freedom

how Scandinavian of me …

syngur Bjørk í anlegginum, og við tónunum frá hesari fantastisku kvinnu fari eg nú í gongd við dagsins dont.

So nógv virða teir okkum

Á veg til hús: Tvungin fosturtøkuráðgeving, stendur á forsíðuni í Dimmu.

Hesi bæði orðini tvungin og ráðgeving skurra í oyrunum. Men tað er bara í mínum oyrum. Í oyrunum á monnunum í Miðflokkinum er hetta sum søtur tónleikur.

Føroyska abortlóggávan er frá 1956 við einari lítlari broyting í 2009.

Í Føroyum er aborttalið seinasta ár 34, so onkursvegna tykist mær hetta sum at skjóta spurvar við kanónum. Talið av abortum er fyri tað fyrsta lágt og fyri tað annað niðurgangandi.

Í føroysku abortlóggávuni, sum sjálvandi er donsk, hevur kvinna rætt til abort, um:

–       vandi er fyri lív og heilsu hjá kvinnuni

–       hon er gjørd við barn við revsiverdigari handling

–       um vandi er fyri, at barnið kann gerast sinnisjúkt (her verður eisini epilepsi talt við)

–       um likamligar ella sálarligar defektir gera kvinnuna óegnaða at taka sær av barninum

Í øllum øðrum viðurskiftum skulu tveir læknar sínaámillum samráðast um, hvørt kvinnan skal hava abort ella ikki. Nú skal so ein triði persónur aftrat gera eina vurdering.

Nú havi eg ikki lisið viðmerkingarnar til, at henda avgerðin verður tikin, men eg má bara konstatera, at Karsten Hansen og hansara miðflokkamenn, og øll hini, sum nú hava latið familjurætt upp í hendurnar á hesum flokki at spæla Gud við, mugu onkursvegna illtonkja tær 34 kvinnurnar, sum seinasta ár fingu abort fyri at hava gjørt tað, tí at tær ikki hava nakra lógarásetta grund til at gera tað. Altso at tær kanska gera tað til stuttleika, tí hví skuldi ráðgevingin annars verið tvungin? Halda teir, at  kvinnur halda tað vera stuttligt at fáa abort? Ella halda teir, at kvinnur eru so býttar, at tær ikki duga at søkja sær ta hjálp, sum hóast alt er at fáa, áðrenn ein slík marksetandi avgerð verður tikin?

Her hava kvinnur steinsovið í tímanum.

Og spurningurin er, hava kvinnur í Føroyum nakað talirør?

Ella verða tær bara viðfarnar sum pariur, fyri at ein politisk kabala skal sleppa at ganga upp?

Tá eg lati Dimmuna aftur, má eg enn eina ferð konstatera: vit vera stýrd av idiotum.

Nei, ikki er tað løgið, at fólk flyta úr hesum landinum og ongantíð koma aftur!

Orð drepa ikki, bara gerðir

Tað var við blandaðum kenslum, at eg lurtaði eftir Flemming Rose í gjárskvøldið í Norðurlandahúsinum. Flemming Rose skrivaði Tavshedens tyranni eftir hendingina við Muhammed-tekningunum, og tað er ein sera áhugaverd og væl skrivað bók, sum setir tankar í gongd.Men meðan eg lurtaði eftir honum í gjárkvøldið, fekk eg eina kenslu av, at nógvar av argumentatiónunum vóru ov lættkeyptar, serliga hetta argumentið við, at tað ikki er gott fyri okkum at seta lógarparagraffir í verk, sum hava til endamáls at verja fólk fyri ikki at verða hunddálkað av einum mótparti. Hann tosaði um m.a. 266b. Sjálvt um eg kann fylgja honum langt í hesum, at vandi kann verða fyri at politisk korrektheit kann bana vegin fyri einari tøgnmentan, so meti eg ikki hesar paragraffir at hava nakað við politiska korrektheit at gera. Hetta er bara ein staðfesting av, at í staðin fyri at kalla fólk bæði líkt og ólíkt, so ber til at argumentera á sømiligum støði. Tað haldi eg, at 266b er ætlað sum.

Orð drepa ikki, segði Rose, bara gerðir, tvs. at um tú sigur, at jødar eru kakelakkar, so drepur tað ikki jødar, men sigur tú, at jødar skulu drepast, so hevur tú eggjað til dráp, og tað skal bannast.

Eg haldi, tað var Sjúrður Skaale, sum undraði seg yvir, at Flemming Rose er journalistur og leggur so lítlan dent á orðið, og hvørja effekt tað kann hava, eisini dráp sjálvt um tú ikki beinleiðis leggur upp til tað.

At orð elva til dráp, máttu vit sanna, sum lótu bløðini upp og tendraðu tíðindaportalarnar í morgun. Meðan eg havi sitið og notið mín kopp av espresso, áðrenn niðurfaringartíð, er Sushmita Banerjee tikin og dripin av Talibanmonnum í Afganistan.

Hví? Jú, tí at hon dittaði sær at skriva orð um viðurskiftini hjá kvinnum undir talibanstýrinum.

Hesar skeggapurnar og teirra øra trúarfatan!

Hygg hatta vóru aftur orð!

Friður veri við Sushmitu Banerjee