Eitt sindur av tí sama

Foto: Birgir Kruse

Statens Kunstfond hevur gjørt eina evaluering av sínum 3 ára starvslønum 2006 -2016 og er komin fram til, at hon er ein vinningur og ein vitamininnspræning fyri donsk ritverk.

Í Føroyum elska vit at pinkulingugera starvslønirnar hjá Mentannargrunninum og gera listar við nøvnum, so at vit øll skulu síggja, at tær allar flestu fara til miðstaðarøkið, og at tær flestu fara til tey somu fólkini umaftur og umaftur, at vit blíva við at fáa tað sama avrikið, at tey fáa løn uttan at arbeiða osfr. osfr.

Hetta føroyska pinkulingaprátið samsvarar ikki á nakran hátt við tey úrslit, sum Statens Kunstfond er komin fram til, jú meira arbeiðsfrið tú gevur listafólki, jú meira og fjølttáttað er tað, sum kemur burturúr.

Nøkur úrslit:

• 95 % svara, at arbeiðslegatið sum heild hevur havt týdning fyri teirra bókmentaligu menning
•  60 % svara, at arbeiðslegatið hevur havt við sær, at tey hava arbeitt meira við øðrum genrum/formatum
•  84 % meta, at tey ikki høvdu kunnað skriva sama tal av bókum í sama tempo

  • 85 % svara, at arbeiðslegatið hevur havt ávirkan á teirra arbeiðsstøðu og lesnað

  • 73 % svara, at tey hava brúkt arbeiðslegatið til at fara í niðursetta tíð ella heilt at fara av arbeiðsmarknaðinum.

88 rithøvundar, myndprýðarar, týðarar og leikritahøvundar hava fingið 3 ára starvsløn í 2006-16. Tvey teirra eru Kim Leine og Leonora Christine Skov, sum júst nú hava givið út nýggjar skaldsøgur, sum hava fingið ummælarar upp úr stólinum. Gjøgnumgangandi svarini eru, at tey hava torað meira, hava havt betur tíð og hava havt frið at arbeiða.

Í Føroyum hava, so vítt eg dugi at lesa meg fram til, 12 fólk fingið 3 ára starvsløn síðan 2001:

Alexandur Kristiansen

Teitur Árnason

Kristian Blak

Rannvá Kunoy

Rakel Helmsdal

Oggi Lamhauge

Katrin Ottarsdóttir

Jóanes Nielsen

Marjun S. Kjelnæs

Tróndur Bogason

Eivør Pálsdóttir

Hansina Iversen

Og eg má bara siga, at nógv er komið burturúr. Eg kenni sjálvandi mest til tveir rithøvundar, sum eg sjálv hava arbeitt saman við: Rakel Helmsdal (3 ára starvsløn í 2005) og Marjun Syderbø Kjelnæs (3 ára starvsløn í 2009).

Tær liva á allan hátt upp til niðurstøðurnar hjá Statens Kunsfond: Tað grør rundan um tær, báðar hava roynt seg í ymsum genrum, báðar eru engageraðar í projektum uttan fyri tað vanligu skrivingina: Marjun td. við filmi og tónleiki, umframt at hon skrivar yrkingar, skaldsøgur og barna- og ungdómsbøkur.  Bara á tí forlagnum, har eg arbeiði, hevur Marjun útgivið 3 bøkur síðan starvslønina, harav tvær teirra mugu sigast at vera slóðbrótandi: ungdómsbókin Skriva í sandin 2010 og skaldsøgan Óendaliga vera í 2016. Og Rakel við barna- og ungdómsbókum, marionettsjónleiki, Ung í Føroyum átakinum, sum skrivivegleiðari (365 orð), sum samstarvspartnari við aðrar norðurlendingar um væl umtóktu, mest týddu myndabøkurnar í Norðurlondum: Skrímslabøkurnar. Rakel er sera virkin, umframt skrímslabøkurnar, sum hon hevur fingið tíð at fordjúpa seg í, so hevur hon givið út flottu myndabókina Veiða vind, sum var framførd á konsert í Íslandi, og so fantastisku ungdómsbókina: Hon, sum róði eftir ælaboganum, sum hevur verið á IBBY Honour List, vunnið Barna- og ungdómsbókmentavirðisløn Útnorðurráðsins og hevur verið í uppskoti til Barna – og ungdómbókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins, og hetta er bara ein brotpartur av øllum.

Hesar báðar liva ikki á nakran hátt upp til orðini í Norðlýsinum um, at vit fáa bara nakað av tí sama alla tíðina, heldur tvørturímóti, og eg vænti, at tað sama kann sigast um øll hini, sum hava fingið 3 ára starvsløn, so hvat gremja vit okkum um?

 

Einglarnir syngja fyri øllum

Í gjárkvøldið byrjaði eg at hyggja at einari sending um kærleika og kriminalitet á bbc, hvat kærleiki og kriminalitetur hevur við hvørt annað at gera, er mær ein gáta, men tað verður í heilum blandað saman í veruliga lívinum.

Tað, sum sló meg, var ein samrøða við ein drápsmann, sum sat og prísaði seg lukkuligan, tí at hann hevði tikið ímóti Gudi og var frelstur. Hann var vísur í, at hann slapp í himmiríki, men hann visti, at kvinnan, sum hann hevði dripið, ikki slapp í himmiríki, tí hon hevði livað i synd, tá hon doyði.

Vit lata hetta standa eina løtu.

Hugdi at Gud signi Føroyar, triðja sending, men havi ikki viljað blandað meg í kjakið á facebook, tí tað tykist at vera har á staðnum, sum orðatakið sigur: tá ølið fer inn, fer vitið út. Ikki so at siga, eg blandi meg ofta upp í kjak á facebook, men angri tað næstan altíð aftaná. At tosa um kristna trúgv, muslimar og javnrættindi á facebook er sum at tveita perlur fyri svín.

Eg haldi, tað er sera áhugavert at hyggja at hesum sendingunum, og serliga haldi eg, tað er áhugavert at síggja kanningina hjá Lóðri, sum er gjørd saman við sendingini. Trúgv hevur sera stóra ávirkan á alt okkara lív, so henda faðiruppgerðin hjá Heina er kærkomin og upplýsandi. Vit vita øll, hvat kristindómur stendur fyri, og at hann verður praktiseraður á ymsan hátt, alt eftir hvør kirkja ella samkoma talan er um.

At tað so koma úttalilsi fram, sum vit halda, ikki hóskar til okkara modernaða lív anno 2018, kann væl ikki koma sum ein skelkur. Tað er kanska bara tað at hoyra tað úttalað hart í einum miðli, sum ger okkum so forargað.

Vit, sum hava bara eitt lítið sindur millum oyruni, vita, at kristna grundprisippið er tað sama, men at trúgvin verður praktiserað á tíggjutúsundtals ymsar hættir, og eg haldi, at vit eru før fyri at taka dagar ímillum, hvat hesi ymsu fólkini føra fram. Tú fært aldri allan sannleikan at vita, tí hann man vera øgilgia ringur at finna, men tú kanst gera tær eina mynd, og tað haldi eg, at Heini megnar at gera her.

Sjálv havi eg gingið í sunnudagsskúla hjá baptistunum, tað var so praktiskt. Tíðin styttist til tú fekst døgurða og salurin lá og liggur enn eitt hanagleiv frá mínum barnaheimi. Pápi gekk í kirkju hvønn sunnudag, men hann kundi ikki droymt um at forða okkum at ganga í sunnudagsskúla í Kedron, um tað var tað, vit vildu. Har var gott at ganga, tað sigi eg, tí eg minnist ikki eitt einasta orð av tí, sum varð sagt í sunnudagsskúlanum, og tað taki eg sum eitt gott dømi um, at teir (eg sigi teir, tí eg haldi ikki, at kvinnur sluppu at siga nakað alment á møtum), hava duga sítt kramm og ikki hava hóttað við báli og brandi. Men eg minnist væl sangirnar, framúr góður sangur, ja, eg taki meg sjálva enn í at vagga og murra, tá eg hoyri brøðurnar syngja.

 

Eg setti meg at lurta eftir Ole Paus í morgun. Selv sopere har et hjørne i himmelen, syngur hann. Haldi, at hann man hava havt onkrar framførslur í hitastovum í Oslo, sum Frelsunarherurnar hevur opnar fyri heimleysum og rúsmisnýtarum.

Englene synger for hvem som helst

Kast dine krykker og bli frelst

Himmelen er åpen og Gud han er god

Og lykken kan smile selv til homofile

Selv sopere har et hjørne i himmelen

Halleluja

Selv sopera har et hjørne i himmelen

Jada

 

Kristnir felagsskapir hava roynt at pjøssa upp á tey, sum liva á samfelagsins skuggasíðu. í so máta haldi eg ikki, at vit, sum oysa gor og gall oman yvir tey, bæði av góðum og minni góðum grundum, kunnu vaska okkara hendur so væl, tá tað kemur til hetta. Eg hugsi um felagsskapir sum Frelsunaherin og Fólkakirkjuna bæði við rúsdrekkaviðgerð og við at hava eitt stað opið til teirra sum treingja til tað. Onnur eru heilt vist eisini, sum hjálpa, og høvuðsendamálið er vist at fáa fólk at gevast við at brúka rúsevni og í staðin at byggja sítt lív á kristin virði, men aftrat tí er ein púra vanlig fatan av, at vit eru menniskju, sum eiga at taka okkum av okkara næsta.

Eg haldi absolutt ikki, at tað er rætt, at brúka deyða, illamann og krossfesting sum uppbyggiligan barnalærdóm, men so velji eg tað bara frá og lesi góðar bøkur fyri børnunum ella fari at hyggja at góðum sjónleiki sum Ludda og Lundisu í gjár í Gamla skúla í Sørvági. Takk Vár Berghamar Jacobsen fyri leikin, tit megnaðu at fáa fram eina fitta mynd av lundapisum, flættað saman við náttúruvernd og umhvørviskritikki. Børnini sótu sum á nálum, ja, tað minti meg eitt sindur um seansurnar í Kedron, tá eg var barn. Boðskapurin var hin sami: Farið væl við hvør øðrum!