Hevur Føroya løgmaður etið bláseym?

Eg hoyrdi eina ferð eina góða søgu um Ingálv av Reyni, sum ofta varð plágaður av einum ávísum persóni, sum vildi sleppa at tosa við hann í tíð og úrtíð. Ein dagin ringir hesin persónur so til Ingálv, konan tekur telefonina og sigur, at tann og tann er í telefonini. Ingálvur ger ikki mætari enn at hann loypur út á altanina og teskar við konuna: Sig, at eg eri úti.

Vildi ynskt, at løgmaður kendi hesa søguna, tá ið Pro Vita felagsskapurin ringdi til hansara og bað hann seta eina ráðstevnu um abortmótstøðu í Føroyum. Ikki tí at tað var ein ráðstevna ímóti aborti, men tí at í hvussu er ein av røðarunum, Ludvig Nessa, er ein ógvuliga ódámligur og kontroversiellur persónur. Hann er prestur, sum hevur mist sítt loyvi at prædika í norsku fólkakirkjuni, sum sigur at álopið á Utøya og stjórnarbygningin í Oslo var úrslit av abortlóggávuni í Noregi, sum hevur prísað forsetanum í Uganda fyri at gera homoseksualitet ólógligt. Og øll vita, at tú ert í lívsvanda, um tú ert samkynd í Uganda. Ein maður sum brúkar sína twitter-kontu at siga, at feminisma hevur kostað fleiri mannalív enn bæði nazisma og kommunisma tilsamans. Minnir eitt sindur um Jenis av Rana úr Miðflokkinum, sum heilt vist tekur fult undir við Føroya Pro Vita, tá ið hann á tingsins røðarapalli ákærdi konufólk fyri at vera nazistar, uttan at formaðurin segði eitt einasta orð um, at hetta var átaluvert. Men at vera í ljósareyðari t-shirt við orðinum feminisma á er harafturímóti átaluvert og skal bannast!

Sami Ludvig Nessa hevur eisini á sínari twitter-kontu sagt, at homoseksualitetur er perversur og í stríð við náttúrulógirnar og Bíbliuna.

Bara tað at ein felagsskapur sum Pro Vita bjóðar einum slíkum persóni at hava framløgu um síni sjónarmið á ráðstevnuni, sum opinbart skal greina mannavirði, sigur ein hóp, ja, kanska alt, um støðið á ráðstevnuni.

Er hetta tað, løgmaður vil leggja rygg og umdømi sítt til? Eg øtist! Skulu vit taka tað soleiðis, at løgmaður gongur inn fyri slíkum horriblum úttalilsum – at hetta er tann kjakmentanin, hann viðmælir, at hann er ímóti abortlóggávuni í Føroyum, at hann er ímóti feministum, samkyndum? Eg trúgvi tí ikki ordiliga, men so átti hann at hava lisið skránna hjá pro Vita betur, áðrenn hann leyp út í hetta við báðum beinum – tí hetta er eitt sera óheppið signal, hann sendir Føroya fólki.

Í Føroyum fáa vit ferð eftir ferð prógvað, hvussu bangin vit eru fyri teimum rætttrúgvandi, og tey brúka eitt og hvørt høvi at spæla við musklunum, og fáa tey ikki sín vilja, ja, so siga tey bara at tey eru kúgað og sleppa ikki til orðanna. Og so tosa tey um talufrælsi, samstundis sum tey vilja banna moskum, høvuðturrikløðum, feministiskum t-shirtum, aborti, muslimum, feminsimu, menningarlæruni, nýggju ættleiðingarlógini, ógiftum pørum, at samkynd sleppa at giftast borgarliga, 266b, ja, tit kunnu bara halda fram við listanum …

Er hetta tað løgmaður er bukkaður undir fyri? Har havi eg hug at siga: Tað er altso ikki hvørt gildi, tú skalt fara í, Aksel V. Johannesen.

Epilogur:

Ímeðan eg havi sitið og skrivað mín blogg, er javnaðarflokkurin farin út á facebook at siga, at løgmaður hevur tikið seg aftur og fer ikki at seta ráðstevnuna. Hann leggur dent á sama persón, sum eg havi viðgjørt í blogginum. Eg má bara siga, at hetta var fyri neyðuni!

Yoko, Gerda og Niki

Meðan onnur hava brølað Tú alfagra land mítt og Føroyingar, sum her nú koma saman, havi eg gingið og filosoferað á listaframsýningum her í Keypmannahavn. Fyrst inni á Charlottenborg á framsýningini Take me (I´m yours), sum, eg helt, ljóðaði so øsandi. Og tá eg so hoyrdi, at Yoko Ono hevði eina installation á framsýningini, skundaði eg mær at fara. Í tíðindaskrivinum søgdu tey frá, at hetta konseptið gekk út uppá, at tá í framsýningin var av, skuldu øll listaverkini vera farin heim við teimum vitjandi. Og tað læt eg mær sjálvandi ikki siga tvær reisir, eitt listaverk hjá Yoko, hallov!

Tá eg so kom inn á framsýningina, fann eg útav, at hetta var villleiðandi marknaðarføring, tí tað var ógvuliga lítið eg sum vitjandi slapp til hús við, einari badge, einum bommi, einari tablet ella brúktum klæðum.

Misnøgd við villeiðandi marknaðarføring

Verkið hjá Yoko var eitt ynskitræ, og skuldi eg tikið tað heim við mær, kravdist ein kranabilur, og í grundini vænti eg ikki, at ætlanin hjá Yoko var, at eg skuldi fáa tað heim við, hence villeiðandi marknaðarføring, so í staðin skrivaði eg eitt ynski um frið á hennara ynskitræ og heilsaði samstundis mínari twittervinkonu, sjálvt um eg veit, at hon ikki lesur ynskini, men savnar tey saman og grevur tey niður á einum stað í Íslandi. Men eg fyrigevi Yoko alt, tí sum hon sigur mær í einum twitterboðum: The universe has a soul. A beautiful one.

Nóa ørk

So gekk leiðin út á Ørkina í Ishøj, har vóru tvær spennandi framsýningar. Onnur við Gerdu Wegener og hin við fronsku Niki de Saint Phalle.

Liðugt er rundan um listasavnið, nú er vatn allan vegin rundan um, og framman fyri inngongdina er “bátadráttur”, so tú skalt fáa kensluna av at fara umborð í eina ørk.

Gerda Wegener er onkursvegna hjápersónur í filminum The Danish Girl, tað er hon, sum var gift við listamálaranum Einar Wegener, sum seinni gjørdist Lili Elbe. Eg haldi, filmurin dugir illa at lýsa ein transkyndan, tykist sum hann verður transkyndur av at standa modell fyri Gerdu Wegener í konufólkaklæðum.

Men framsýningin harafturímóti gevur eina fantastiska uppliving av einum pari, sum eru fullkomiliga framman fyri sína tíð. Gerda Wegener var ikki góðtikin í the establishment, men eftir at filmurin kom fram, hevur Ørkin valt at seta hesa framsýningina upp, sum gevur mær eina kenslu av einari kvinnu, sum er fullkomiliga komin til sættis við, at maðurin, hon hevur gift seg við, í grundini er ein kvinna. Ótrúligt: hetta er í tjúgunum! Vit stríðast enn í dag við at javnseta transpersónar, td. er tað í Noregi og helst aðra staðni við neyðugt, at um ein transpersónur vil viðurkennast juridiskt, so skal hann ella hon lata seg sterilisera.

 

Lili Elbe

Ein framúr væl uppsett framsýning, har tú sást menningina hjá Gerdu Wegener frá smáum tekningum til permur og lýsingar til flottar málningar. Tað, at hon og Lili Elbe fluttu til Paris, gjørdi helst sítt til, at hon rættiliga fekk folda seg út sum listakvinna.

Eg visti ikki av Gerdu Wegener fyrr enn eg sá filmin The Danish Girl, og eg haldi, tað er so løgið, at eg ongantíð í lívinum heldur havi hoyrt um hesa fantastisku listakvinnuna Niki de Saint Phalle.

Hon verður á framsýningini kallað pioner, feminist og mong onnur superlativ. Listfólkaleikluturin fekk ein nýggjan almennan status, siga tey í Ørkini, og Saint Phalle var saman við Andy Warhol millum tey fyrstu listafólkini, sum tilvitað brúktu miðlarnar til sína list. OK? Og hví havi eg so bara hoyrt um Andy Warhol? Men hvor om alting er, sum hann sjálvur, Tróndur Vatnhamar, plagar at taka til, so var eg tikin av fótum og púra burtur í hesari fantastisku listakvinnuni.

Hon gjørdist kend av fyrstan tíð við at gera skulpturar, sum hon síðan skeyt eftir og fekk máling at renna úr skotholunum og niður eftir skulpturunum, flott úrslit, sum td. hetta:

Tir-séance, 1961

 

Har var so ótrúliga nógv at hyggja at og hugsa um. Her eru tvær:

Marilyn Monroe

Nanas-kvinnur

Marilyn Monroe og tríggjar Nanas-kvinnur.

Eg eri in awe av øllum hesum gávuríku og andsfrælsu kvinnunum. Her er so nógvur kærleiki, ella sum Yoko sigur undir sloganinum (sum eg tíverri ikki fái sagt á føroyskum, tí slogan er herróp ella slagorð, og tað er altso ikki serliga friðarligt): IMAGINE PEACE: Think PEACE, Act PEACE, Spread PEACE.

 

 

Ó

Vit tykjast hava eina serliga forkerligheit fyri ó. Ein av okkara fremstu rithøvundum hevur skrivað eina heila bók um tað. Ferðaráðið hevur ein heila kampagnu við ó. Men kortini øtist eg við av teimum báðum innleggunum á Vágaportalinum um dragshowið, sum skal vera í Norðurlandahúsinum í juli. Innlegg, sum (sigi eg so ó-rein) tey, ið helst hava sitið og lisið Bíbliuna á tamb undir countryfestivalinum, hava deilt og dámað á facebook, eg má altso siga, at tað er mega ógudiligt.

Sif Gunnarsdóttir, stjóri í Norðurlandahúsinum, svaraði væl upp á spurningin í kringvarpinum um, hví dragshow skuldi vera í Norðurlandahúsinum. Tað, sum summi halda vera løgið og skeivt, halda onnur vera púra natúrligt! Sjálvandi!

Óflýggjaskapur, ónatúrligt, ómentað, ósømiligt og ósiður eru ó-orðini, sum teir báðir, miðflokkamaðurin Jenis, sum annars sigur seg elska samkynd, og løgtingsformaðurin, Jógvan, hava fyri munni.

Har eru eisini onnur orð, sum byrja við s: sjúkligt og skeiklað, p: perverst og r: rotar innanífrá. Fyri nú bara at nevna nøkur fá burtur úr (if you don´t mind me saying so) sjúkligu svaduni frá teimum báðum monnunum.

Men nógv eru eftir øllum at døma samd við teimum. Flest menn, eftir viðmerkingunum undir innleggunum at døma. Teir kanska ræðast sín egna seksualitet, hvat veit eg?

Eitt drag-show er eitt show, ein framførsla, sjónleikur, ó (!) lukksáliga stuttligt. Og um tey, ið framføra, fara í song við monnum ella kvinnum leggi eg ikki petti í, og í grundini rakar tað ikki nakran.

Ein sýning, sum heilt vist fer at snara okkara áskoðan á ta penu listina á. Og tað trongja vit til!

So: eg gleðist um, at Norðurlandahúsið enn eina ferð gongur á odda og vísir í verki, at tað er tollynt fólk, ið býr í Føroyum!

Men okkara politikarar, fleiri teirra, áttu at farið til skómakara, tí teir ganga í alt ov trongum skóm.

Og sjálvandi fara vit mannsterk at hyggja at Dennis Agerblad og teimum. Og skuldi tú ivast í, hvussu tú fært fatur á atgongumerkjum, sum nú helst verða skrødd burtur, so er tað her:

Pride Week-end 2015

Hví velja Føroyar?

At bíta høvdið av allari skomm eitur okkurt, tað var so tað, sum rann mær í hug, tá eg stjól meg nakrar ferðir at hyggja at tingvarpinum í arbeiðstíðini. Forvitin sum eg var eftir at hoyra eitt sindur av orðaskiftinum um at broyta hjúnabandslógina, so hon eisini fevnir um fólk av sama kyni.Ikki tí, eg hevði ikki væntað, at hon fór at blíva samtykt, men at ongin í samgonguni hevði rygg til at taka orðið, haldi eg, var langt úti.

Havi eisini hoyrt einstakar tinglimir fyri fólkaflokkin og sambandið tosa um, at teir í grundini eru fyri, men teir kunnu ikki atkvøða fyri, tí teir eru bundnir av einari avtalu í samgonguni. Vit vita øll, hvør tann avtalan er, hon er tann, sum Miðflokkurin stingur út í kortið hvørja ferð, teir sleppa við í samgongu sum eitt slag av sparsli. Henda avtalan er enntá strangari enn tann, sum CHE samgongan gjørdi.

Og soleiðis er fólkastýrið í Føroyum – beint tvørtur ímóti fólkaviljanum. Tí eg loyvi mær at svørja uppá, at størsti parturin av Føroya fólki gongur inn fyri, at samkynd skulu hava somu borgarligu rættindi sum hinskynd, men kortini sleppa tríggir mans at ráða yvir lagnuni hjá øllum: teimum samkyndu og okkum øllum, sum halda hetta vera burtur úr vón og viti.

Á heimasíðuni Vit velja Føroyar, sum millum annað Vinnuhúsið og kommunurnar sita fyri, verður sagt, at hon er fyri allar føroyingar, tey, sum búgva í Føroyum og tey, sum búgva aðra staðni, børn, ung, lesandi og arbeiðsfólk. Men er tað nú so?

Hyggur tú at forsíðumyndini á Vit velja Føroyar, eru flestu fólkini lukkulig ung, og børn við foreldrum av hvør sínum kyni. Har er tó ein samkynd, sum sigur seg hava tað fantastiskt í Føroyum, allir fordómar um tilveruna hjá samkyndum eru væl og virðiliga afturvístir, heldur hon. Og tað er sjálvandi gott. Nú er tað neyvan so, at samkynd verða beinleiðis forfylgd í landinum, hóast vit øll vita um einstakar tilburðir, har samkynd eru illa viðfarin í almenna rúminum.

Tað eru heldur ikki øll, sum vilja giftast – hvørki samkynd ella hinskynd, men at tað skal vera ólógligt at blíva gift, bara tí at tú elskar ein av sama kyni, er so fullkomiliga burturvið og oldnordiskt, at gud má seg forbarma!

Nei, tey sum við glitrimyndum og føgrum orðum royna at lokka fólk aftur til Føroyar at búgva og virka, áttu heldur at farið frá telduni eina løtu og farið aktivt inn í stríðið fyri at geva fólki í Føroyum somu borgarligu rættindi fyri ikki um at tala eina virðiliga tilveru nokk so langt uppi yvir fátækramarkinum, so fáa føroyingar og kanska onnur við hug og orsøkir at búgva í Føroyum, sum tað so vakurt stendur á heimasíðuni.

Dupultlív

Í  blaðnum Informatión var fyri einari tíð síðani ein frásøga um ein lastbilsførara, sum brúkti steðgirnar á steðgiplássum til at útliva sín tvíkyndleika.

Burtursæð frá at eg haldi, frásøgnin meira var um at vera ótrúgvur bæði móti sær sjálvum og konuni, so var ein viðmerking niðri undir frásøgnini, sum eg hefti meg við. Har sigur ein maður frá, hvussu hann mangan verður fataður av sínum ’líkum’ í lgbt rørsluni. Meira enn einaferð er sagt við hann, at hann er ikki tvíkyndur, men bara ikki er komin úr skápinum sum samkyndur.

Í kanning Bisexual Invisibility, sum San Francisco Human Rights Commission hevur gjørt, verður sagt, at parturin av teimum, ið kenna seg tvíkynd, er nógv størstur í lgbt rørsluni í USA. (og har operera tey við sexual behaviour versus sexual orientation – tað er ongin, sum sigur, at tað skal vera lætt 🙂) Hóast tað er hesin parturin av fólki sera ósjónligur, tú verður antin hildin at vera samkynd ella hinskynd. Tað verður mangan hildið at vera eitt skifti í lívinum at vera tvíkynd, og at tað fer at broytast, og tú seinni kemur á rætta hill og verður samkynd, men kanningar hava víst, at hetta er ikki so.

Brenda Howard (1946-2005), sum er kend sum mamma at pride festivalunum var tvíkynd rættindastríðskvinna. Hon var fremst í lgbt rørsluni í USA, samstundis sum júst tvíkynd máttu bíða fleiri ár fyri at blíva partur av lgbt navninum. Og vit vita, at sjálvt um tú ert partur av einum heiti, so er ikki vist, at tú í veruleikanum er viðurkendur partur av arbeiðinum fyri rættindum. Tað lættasta er bara at siga samkynd og so gloyma tví- og transkynd, tí tey eru so ring at plasera!

Eitt, sum kanningin vísir á,  er, at tvíkyndleiki eisini er ósjónligur í amerikansku lgbt rørsluni. Av peningastuðlinum, sum rørslan fekk í 2008-09, eru ongir pengar settir av at arbeiða við málum hjá tvíkyndum, men bara fyri sam- og transkyndum. Havandi í huga at tvíkynd er størri partur av rørsluni, so er hetta sigandi.

Tá San Francisco Human Rights Commission gjørdi kanningina og m. a. sendi spurnarbløð út til lgbt rørslur í San Francisco, gjørdist tað greitt fyri teimum, at rørslurnar í grundini als ikki høvdu hugsað um, at tvíkynd vóru ósjónlig í arbeiðinum hjá teimum, og at tey gjarna vildu vita, hvat tey skuldu gera fyri at taka henda partin meira upp í arbeiðið.

Á heimasíðuni homotropolis.com er ein samrøða við Miguel Obradors, sum als ikki er so vísur í, at lgbt rørslan rúmar tvíkyndum. Hann vil vera við, at tvíkynd verða kúgað í donsku lgbt rørsluni. Tey vera assimilerað og marginaliserað, sum han tekur til:

http://www.homotropolis.com/2011/11/kultur/den-oversete-biseksualitet/

Í fólkaskúlanum er nýggja orðið inklusjón – hetta kundi kanska eisini verið vert at hugsa um í lgbt rørsluni.

Og at døma eftir uppmøtinigini á pridegonguni 27. junl er ongin ivi um, at føroyingar vilja inklusjón, tað eru bara okkara politikarar, sum koma darlandi aftaná.

 

 

Ammuheilar

Herfyri fekk ein kaffistova í Keypmannahavn viðhald í tí at banna mammum at hava barn á brósti inni í kaffistovuni. Tað hevur fingið ilt í nógvar danskar mammur, sum ikki vilja finna seg í at hava skerdar møguleikar at fara hagar tær vilja við sínum nýføðingi, tí at tær sum kunnugt hava matin uppi á sær.

Hetta at banna tílíkum sum at geva bróst í almenna rúminum, hevur helst samband við tann økjandi tendensin at krympa lørini saman og hugsa um fosturlandið.

Hetta krympilsið er ikki av nýggjari dato – tað hava altíð verið ambivalentar kenslur uppi í hesum at geva bróst. Bróst á kvinnum hava jú bæði eina reint biologiska funktión at kunna geva børnum mjólk og eina seksuella, sum gevur monnum og kvinnum seksuella njóting.

Fert tú at hyggja at málningalistini er ongin endi á motivum av Mariu og jesusbarninum, hon hevur á brósti. Har verður onki yvirlatið til eventualitetirnar – bróstið á Mariu moy verður endurgivið, so at tú skuldi trúð, at kristindómurin gekk fult og heilt inn fyri at vísa nakið hold, og helst hevur kristindómurin gjørt tað eisini til tíðir, serliga katolikkar, men tá ið Luther var í velmaktini, vildi hann hava eitt annað nakið hold fram um bróstið á Mariu moy – honum dámdi betur Kristus á krossinum.

At ein onnur religión, sum ger meira og meira um seg í vesturheiminum, fullkomiliga bannar naknum holdi og hári í almenna rúminum, ger ikki sakina lættari fyri bróstagevandi konur.

Vit, sum vóru ungar í sjeytiárunum, minnast hendingina inni í Borgerrepræsentationen í 1974, tá ið reyðsokkurin Tine Schmedes hevði sítt lítla barn á brósti – myndin fór um allan heim og gjørdist fyrimynd fyri mangar kvinnur – hon setti so at siga kvinnur fríar – tær kundu nú fara út um heimið – taka lut í politiskum arbeiði ella hvat tað skuldi vera – uttan mun til um tær høvdu børn á brósti.

Tað fær meg at hugsa um, tá eg flutti aftur til Føroyar og júst hevði átt næsta barnið. Eg var farin í SMS at keypa, og knappliga gjørdist mín lítli ungi frá sær sjálvari av svongd, og eg setti meg bara á ein bonk og gav henni bróst. Men tað skuldi eg helst ikki havt gjørt, tí tað vóru fleiri fólk, sum rendu á veggir og stólpar, og hvat veit eg, tí at tey vóru um at stara eyguni úr sær. Eg hugsaði meg tvær ferðir um eftir tað, áðrenn eg blottaði meg aftur á almennum staði. Tó hoyrir við til sms-søguna, at ein rithøvdunur kom framvið, meðan eg sat og gav bróst, sum gav mær nógv vøkur orð við á vegnum. Hon rendi ikki á nakað, skal eg heilsa og siga …

Sjálvt um vit hava eitt ótal av málningum av einari bróstagevandi Mariu, so hevur henda bróstmóðurin (amman) als ikki verið so væl sædd. Vit vita, at í øðrum londum góvu konurnar í yvirstættini ikki bróst – tað høvdu tær aðrar konur til – fátækar konur, sum áttu børn alla tíðina, og tí høvdu nóg mikið av mjólk at lata frá sær. Um tað vóru yvirstættarkonurnar sjálvar ella menninir hjá yvirstættakonunum, sum vildu hava tað so, veit eg ikki.

At hildið var at bróstageving var nakað vanvirðisligt og hoyrdi til undirstættina sæst m.a. av málninginum við heitinum Gin Lane, har er alt sum hildið verður at vera vanvirðisligt blandað saman, rúsdrekka, fátækradømi, nakið hold, deyði og ein bróstagevandi full kona úr undirstættini, sum er um at missa barnið úr føvinginum av fyllskapi.

Ja sjálvt orðabøkurnar halda lítið um ammur:  ammestuesnak og ammestuehistorie er nakað sum bundið verður saman við pátrúgv og einkisigandi suss.

ammestuehistorie

-n, -r

pátrúgv; det er ammestuehistorier, at storken kommer med de små børn tað er pátrúgv, at storkurin kemur við teimum smáu børnunum

ammestuesnak

-ken, einki flt.

bindiklubbaprát, konuprát, pátrúgv

Nú skal eg ikki koma at siga, at bindiklubbaprát pr. definitión er býtt prát, men helst er tað so sambært orðabókini.

Sama er við orðinum, sum nógv brúka, og sum tú ikki finnur í okkara orðabókum: ammuheili – tann heilin er ikki nógv at rópa hurra fyri – skal eg heilsa og siga. Og helst er tað so, at konur, sum hava børn á brósti, liva í síni egnu verð og hava nóg mikið í sær sjálvari. Tað sæst eisini í myndlistini – har bróstagevandi konur líka sum eru í sínum egna privata rúmi saman við barninum, har vit onnur onga atgongd hava.

Í bókini Morgun og kvøld eftir Jon Fosse, sum Sprotin fer at geva út í august, er júst ein sovorðin løta beint eftir, at konan hevur átt:

Hevur tú tað gott, Marta? sigur Ólavur

   og hann hugsar at hann mátti næstan siga okkurt, kundi ikki bara standa har og ikki siga nakað og fonglast eina sovorðna løtu, hugsar Ólavur har hann stendur við síðuna av songini har Marta hevur lítla Jóhannes á brósti og Marta svarar ikki og Ólavur sær Martu lata eyguni upp og hyggja at honum og hann skilir ikki eygu hennara, tey hyggja sum langt burturi frá einum staði og tey vita helst okkurt sum hann ikki sjálvur veit, og aldri hevur hann heilt havt skil fyri konufólki, okkurt vita tey, okkurt hann aldri skilir, okkurt tey ikki siga og vist heldur ikki kunnu siga, tí at tað ikki kann sigast

  Ja, sigur Marta so, lágmælt

   Tað var gott, sigur Ólavur

Danski journalisturin Johanne Mygind sigur í greinini Ammegeddon, at tá hon hoyrir bróstageving verða samanborna við at skifta menstruatiónsbind á almennum staði, so fær hon hug at fáa sær eini trý ella fýra børn aftrat og geva teimum bróst, til tey eru ellivu ár.

Med store mælkesvingende, strittende bryster over alt i det offentlige rum. (Johanne Mygind: Ammegeddon í kommunikationsforum.dk)

Hetta at banna bróstageving í almenna rúminum er eitt risa afturstig fyri kvinnur – bróstageving verður seksualiserað – nakað sum er fullkomiliga óhoyrt, umframt at tú skerjir møguleikar hjá kvinnum at taka lut í tí sama sum øll onnur taka lut í.

Vónandi fær hetta krympilsið ikki fastatøkur á okkum her á landi.

Hvør gongur undan, og hvør darlar aftaná?

Í samband við gallupkanningina, sum er gjørd av spurninginum, um føroyingar taka undir við, at samkynd skulu sleppa at giftast, kom eg at hugsa um hesa røðuna, sum eg helt í 2006 á Læraraskúlanum í sambandi við, at Tjóðveldisflokkurin (sum hann æt tá) fylti 60 ár. Okkurt er helst merkt av tíðarinnar tonn, men tíverri er tað mesta enn galdandi her á landi og ikki bara fyri tjóðveldisfólk.

 (Mynd: Mortan Mortensen)

Eg vænti, at tey flestu her inni eru komin, tí at tey hava eina vón um einar frælsar Føroyar um ikki so alt ov langa tíð.

Tí havi eg als ikki fyri neyðini at royna at yvirtala nakran at umhugsa tankan um loysing og einar sjálvstøðugar Føroyar.

Eg havi fyri alt tað heldur ongan hug at syngja halleluja sangir um, hvussu raskur, góður og ótrúligur TF hevur verið øll hesi árini, víst hevur hann í mongum førum verið bæði raskur, góður og ótrúligur, men hatta vita vit herinni øll longu.

Eg fari heldur at loyva mær at filosofera eitt sindur um, hvussu eg vil hava, at mín flokkur skal bera seg at, fyri at eg við virðing og stoltleika kann siga, at TF er frægasti flokkur á tingi.

Og nakað restar í …

Ikki er nóg mikið at tosa um loysing og sjálvbjargni, neyðugt er eisini at seta hesi hugtøk inn í ein breiðari samanhang.

TF hevur eitt politiskt stevnumið, sum deils er grundað á ein søguligan veruleika, sum hevur sett treytirnar fyri stevnumiðnum, deils grundað á ein nútímans veruleika og tær broyttu treytir, hesin veruleikin setur til eitt virðiligt lív fyri hvønn einstakan borgara.

Hetta ljóðar alt so sólaklárt, og Gud gævi at so var, tí altíð stingur okkurt forargiligt seg upp úr hópinum og krevur onkran heilt annan rætt enn tann, vit øll kunnu semjast um, er tann einasti rætti.

Tí í grundini eru vit flest øll samd um tað sama: at vit hava rætt til arbeiði, bústað, at savnast í feløg, at siga og skriva tað vit hugsa, at ognir skulu verjast, at øll børn eiga rætt til undirvísing, at vit ikki eiga at diskriminera vegna kyn, rasu og trúgv o. s. fr.

Men onkursvegna er okkurt forargiligt har úti, tí hvørja ferð vit fara at tosa um rættindi, so stingur eitt ljótt trýn seg burtur úr rúgvuni og krevur t.d. frían abort, og hey, so fer alt at rilla: tí hetta er jú ikki partur av mannarættindum, hetta er ikki universalt krav um rætt at ráða yvir egnum kroppi, nei tvørturímóti, og ljóta trýnið á neyðars gentuni, ið hevur abortin fyri neyðuni, verður hótt við báli og brandi. Hon skal so aldrin sleppa snikkasleys burtur úr slíkum kravi.

Enn hómast nøkur ljót kvinnutrýn, sum vilja vera við, at sjálvt um ein partur, so lítil sum mikronesia, av teimum við pengum og valdi, eru kvinnur –  so er tað enn soleiðis, at størsti parturin av kvinnum bæði lokalt og globalt eru fyri vanbýti hvat viðvíkur frælsi. Enn hava tær verst løntu størvini, minstu møguleikarnar fyri at verða uppfluttar í hægri størv, enn hava tær høvuðsábyrgdina av 99,9% av øllum, sum hevur við heimligu endurframleiðsluna at gera, ella sagt við menniskjamáli, av matinum, klæðunum, vaskinum og uppalingini og øllum, ið har til hoyrir, og enn verða tær kallaðar løgtingsmenn, landstýrismenn, formenn, stýrimenn, umboðsmenn, sýslumenn – need I say more?

Og enn er hugburðurin til kvinnuna niðrandi, tí tá ið eg fari á fund í sparikassanum at hoyra um, hvussu óluksáliga býtt eg havi verið, og at eg als ikki havi dugað við pengum, – at fáa teir at yngla, so at siga, –  eg havi jú bara hugsað um at yngla børn, –  so fái eg eitt gávukort stungið í hondina, har tað stendur, at eg fyri 400 kr. kann fara at fáa mær eina andlitsviðgerð, tá eg nógv heldur vildi havt eina aktiu.

Eg umhugsi stutta løtu, um eg skal spyrja um 50 kr. er nóg mikið at seta í aktiur, men komi fram til, at ikki er tað vert ómakin, tí so fer pr. sjefurin skríggjandi um koll av látursherðindum, og eg spæli mær av við gávukortið til andlitsviðgerðina, tí hon sjálv í svarta klædninginum har frammi missir bæði nøs og munn og má fáa mítt gávukort til ein eyka umgang av andlitsviðgerð.

Og so er tað allarljótasta trýnið í øllum heiminum, trýnið á tí samkynda, sum vit í nógv ár hava roynt at trýst afturum onkustaðni, men sum nú kemur trokandi fram og vil hava somu rættindi sum ein hvør annar borgari. Rætt at sleppa at ganga í frið  á gøtuni, at sleppa undan at verða hunddálkað í bløðunum, at sleppa undan at verða happað av politikarum, og teimum sum eru ordiliga kristin ella rættari frelst, at sleppa undan at verða noktað at vera lærarar og pedagogar, at sleppa undan at verða noktað at vera mammur og pápar, ja listin er óendaligur, tað er bara, sum maðurin segði, hugflogið, ið setur markið …

Men hví taka hetta fram í kvøld, á einari kvøldsetu, sum TF skipar fyri? Hvat hevur TF við hetta at gera? Er TF ikki ein frælslyntur flokkur, vil hann ikki øllum væl?

Jú, víst vil hann øllum væl, men hann torir bara ikki altíð at fremja rættvísi.

Í einum heiðursriti, Bókmentaljós, sum herfyri varð givið út í samband við føðingardag Turið Sigurðardóttur, stendur ein grein at lesa hjá íslendinginum Þorvaldi Kristiansson.

Greinin  snýr seg um spurningin – Hvar eg hoyri heima – væl at merkja – hvar ella hvussu ein samkyndur kennir seg heima í bygd síni og landi sínum.

Ísland, sum er fyrimyndin hjá mongum fullveldisfólki her á landi, er fremst í øllum londum í heiminum, hvat viðvíkur sjálvsøgd menniskjalig rættindi – eisini hjá samkyndum.

Lógin um skrásett parlag varð sett í gildi í Íslandi í 1996, og í ár hevur Altingið givið samkyndum somu familjurættindi – og trygd, sum aðrir borgarar hava í landinum.

Tí kann Ísland rósa sær av at vera fremst millum heimsins tjóðir, tá ið umræður rættarstøðuna hjá øllum borgarum í landinum.

Og tey hava alla orsøk at rósa sær: tí, sum Þorvaldur Kristiansson sigur um hetta at tryggja rættindini hjá øllum borgarum: “tá gekk Altingið beinleiðis undan fólkaviljanum og kravdi, at fólkið endurmetti síni fórdómsfullu sjónarmið.”

Tá ið eg las hesa orðingina: at ganga undan fólkaviljanum, kom eg at hugsa um mín flokk, sum nærum fer í snúningar fyri at koma sær burtur úr trupulleikunum við hesum og øðrum viðkvomum málum. Ein standard loysn er, at øll atkvøða, sum teimum lystir, tað verður hildið at vera sera demokratiskt.

Hvat skulu allir skeivir eksistensar gera: tey sum ikki tora at taka rívan til, tey sum ikki hóska inn í tær vøkru orðingarnar í okkara komandi grundlóg, tær sum vilja hava rætt at ráða yvir egnum kroppi, tær sum vilja hava javnrætt, tey samkyndu, tey heimleysu, sálarsjúku, brekaðu, børnini?

Vit eru væl øll partar av loysingini og sjálvsavgerðarrættinum, vit skulu væl øll velja rættin at ráða í egnum landi.

“Tá ið Altingið slóðaði fyri tjóðini, mátti hon fylgja við” sigur Þorvaldur Kristiansson.

Eg vænti ikki, at nakað slóðbrótandi hendir við sitandi samgongu, men vildi ynskt at eg kundi sagt tað sama um mín flokk TF, sum Þorvaldur Kristiansson sigur um sítt fólkavalda lóggávuvald.

Politiska stevnumiðið nú 60 ár seinni er ikki bert grundað á at velja samband ella loysing – Sigmund ella Trónd – men líka nógv grundað á tann veruleika, vit øll somul liva í.

 

Ful, fet och äcklig – orð á Internetdegnum

Eg viðgangi tað – meðan eg hoyrdi hesar tólv kvinnurnar lesa burtur úr hóttanarboðum, sum tær hava fingið frá monnum á netinum, var eg um at gráta.

Sjálv havi eg stutt síðan verið út fyri júst tí sama: at verða kallað bæði líkt og ólíkt á netinum, og orðini vóru heilt tilvitað sexistisk og rættað ímóti mær sum kvinnu og høvdu sum endamál at revsa meg fyri at hava sagt mína ærligu meining.

Hvat er hetta, sum er við at henda?

Eg hugsi eisini um prestin í Fuglafirði í dag. Hvussu man hon hava tað?

Menn, sum hata kvinnur á netinum

Guds kirkjugrund aleina

Tosaði við ein í gjár um fólkaheilsuráðið og tær útmeldingar, hetta ráðið við Páli Weihe á odda koma við í hesum døgum, og sum summir politikarar taka ímóti við muss og klemm. Hesin, eg tosaði við, vildi halda, at hetta vóru bara ráð, okkum nýttist ikki at fylgja teimum, vit høvdu framvegis okkara egna vilja. Eg harafturímóti eri av tí áskoðan, at tað valdast, hvør ið kemur við ráðunum, og nær tey verða givin. Um tey sum nú falla í góða jørð, so kunnu tey sagtans gerast direktiv heldur enn ráð.

Hugsaði um hetta, nú eg var so skítbýtt at seta meg at hyggja og lurta eftir ólavsøkugudstænastuni.

Ein fullkomiliga forbeinaður maður í svørtum kjóla og við pípukraga fekk sett allar vónir og optimismu so grundiga upp á pláss.

Øll sungu glað og fró um Guds kirkjugrund og alt, sum hetta bar við sær. Um hann, sum Av himni kom at leita sær halgu brúður hann

Skrólið stóð í skríggjandi andsøgn til tey 5000 fólkini, sum gingu skrúðgongu til frama fyri rættindi hjá samkyndum, tvíkyndum og transpersónum  í Føroyum.

Tað var í fyrradagin.

Í dag fingu vit sum vátan vøtt frammaní, tí presturin á Gjaranesi fekk sagt púra greitt, at tit kunnu halda, hvat tit vilja, men tað verður over my dead body – og helst onkran annan eisini, tí har sat umboð fyri alt vald í Føroyum og tók undir við hesum og saman við øllum kirkjufólkunum sang um trúarvillingarnar, sum eru úti eftir at særa kirkjuna..

Har var alt samankomið  – prestavaldið, politiska valdið, dómsvaldið, danavaldið, trúgvin og politikkurin blandaður saman í ein vavgreyt.

Og kortini lata vit okkum dupera: av bispi, sum tosar salvelsesfult um menniskju og menniskjarættindi, at vit øll skulu vera her, at vit ikki eiga at peika fingur eftir nøkrum; vit eru um at detta á reyvina av, at ein prestur í Fuglafirði tosar søtliga á Facebook um tær báðar týdningarmiklu skrúðgongurnar, tað hjá Faroe Pride og tað í dag, og vit hava fullkomiliga gloymt, at allir hesir prestarnir couldn´t care less. Teir ætla ongantíð at geva samkyndum nakran rætt til at gifta seg, tíansheldur halda, at tað er rætt at hava nakað við sítt egna kyn at gera.

Gud skapti mannin og kvinnuna, hann hatar samkyndleika. Tað var boðskapurin í Havnar kirkju ólavsøkudag.

When will we ever learn?

Ein sprøklut kúgv við garðaliðið …

Viðhvørt hendir sovorðið óvæntað, stuttligt.

Sum í gjár tá eg var á veg út á Gomlurætt eftur Hanusi, mínum einkarsoni.

Koyrandi framvið Mjólkarvirkið Búnaðarmanna síggi eg fyrst eina bláa kúgv uppi á takinum á virkinum (eg hyggi upp, meðan eg koyri), og beint aftaná eina kúgv í øllum ælabogans litum standandi á beiti uttanfyri MBM.

Hurra, hugsaði eg við mær. Sjálvt mjólkarvirkið ger klárt til pridina! Tí hvat kann hetta annars symboliserað?

Takk MBM – eg skal keypa enn meira mjólk og jogurt frá tykkum. Og tað noyðast vit helst, tí útlitini fyri, at tað skal fara at gangast væl hjá hesum annars mynsturdømi av einum føroyskum virki, eru ikki góð í løtuni. Sá eina yvirskrift herfyri, sum boðaði frá, at tað eftir øllum at døma ikki fór at bera til at keypa føroyskar mjólkaúrdráttir um eini tvey ár.

Alt gott um kampagnuna Keyp føroyskt, men tað skal meira til enn tað, fyri at vit kunnu halda okkara egnu framleiðslu koyrandi. Mjólk er dýr, ógvuliga dýr, tá tú eigur nógv, smá børn, sum helst skulu drekka nógva, góða mjólk, og helst føroyska, if you don´t mind me saying so.

Fyri nøkrum árum síðani eydnaðist fólkaflokkinum at avtaka mest sum allar stuðulsskipanir í føroyskum jarðarbrúki, vit skuldu kappast á jøvnum føti við New Zealand og Danmark og Ongland og Russland og USA og jú neym it. So tær tvær krónurnar aftrat upp á mjólkina mugu vit bara taka við. Og nú hava vit jú fingið flatskatt, so tað skal nokk fara at ganga!

Nå – jajajaja, sigi eg sum hin eitt sindur tjúkki drongurin í Angora, det er jo bare helt i orden.

Men aftur til kúnna: Høvuðsyvirskriftin á komandi pridini er: Hvat er natúrligt? Sanniliga! Ein sprøklut kúgv er ikki natúrlig, men vit elska hana allíkavæl. Men fyri alt tað: ein kúgv á bási við einari maskinu á júgrinum er heldur ikki so øgiliga natúrlig, men vit elska mjólkina allíkavæl! So, hvat er í grundini natúrligt? og nú tá eg hyggi inn á heimasíðuna hjá LGBT, so síggi eg, at har eru nógvar stuttligar myndir av, ja, hvørjum? Jú – kúm, men tær er langt burturfrá so sprøklutar, sum tann uppi á mjólkarvirkinum.

Hyggið bara sjálv.