Dagurin í morgin

Mín yngri bróðir plagar skemtandi at taka til, at tað eru bara eru tvey fólk í Føroyum, ið dáma Tom Waits: Marna og Sámal Ravnsfjall. Eg má rættleiða hann og siga at Oddfríður M. Rasmussen dámar Waits eisini.

Tá eg í morgun setti meg niður at gera mær ein playlista við sangum, sum hóskaðu seg til nýggjárið, kom eg fram á Day after Tomorrow, sum Joan Baez sang. Nú eri eg sera hugtikin av Joan Baez, bæði hennara rødd og spæli og eisini hennara politisku meiningum, sum grunda seg á at vilja frið í heiminum. Eg lurta altíð eyka væl eftir, tá ið Joan Baez syngur, og hesin sangurin fekk meg at hugsa um støðuna í heiminum, ja serliga støðuna í Ukraine og eisini støðuna hjá teimum neyðars hermonnunum, sum Putin hevur noytt út í eitt kríggj.

Eg veit at Joan Baez brúkar ofta tekstir hjá øðrum, so eg fór sjálvandi at kanna, hvør mundi hava skrivað hendan tekstin, og fann útav, at tað var Kathleen Brennan og Tom Waits. Joan syngur hann á plátuni av sama navni frá 2008, meðan Tom Waits syngur hann á plátuni Real Gone frá 2004.

Day after tomorrow er ein av teimum helst fáu beinleiðis mótmælissangunum, hjúnini Waits/Brennan hava skrivað, og snýr hann seg sjálvandi um Irak – kríggið, sum amerikanarar tross devul skuldu byrja undir følskum fortreytum væl at merkja. Á sama hátt sum kríggið móti Ukraina er byrjað undir følskum fortreytum.

Tom Waits fekk íblásturin til sangin, tá hann las í einum blaði um ein falnan hermann úr Rockford town, up by the Wisconsin border.

Sangurin er hjartanemandi – tú merkir inn á bein hendan longsulin hjá tí skjótt 21 ára gamla, at sleppa heim aftur. Hann hevur fingið bræv heimanífrá og telur nú dagarnar, til hann sleppur at síggja øll og at gera nakað so keðiligt sum at skumpa kava og raka bløð.

At kríggjast er strævið, og har er kalt, og hann er troyttir at lýða boðum. Hann veit ikki, hvat hann skal kenna av øllum blóðinum, sum er …

You can´t deny

the other side

don´t wanna die

any more than we do

What I´m tryin´to say

Is, don´t they pray

To the same God

That we do?

Tell me

How does God choose?

Whose prayers does he refuse?

Eg veit ikki, hví eg altíð blívi so ovurviðkvom, tá árið fær eina vend, men tað verði eg, og eg eri helst ikki einsamøll. Eg havi nógv at takka fyri, siti heit og fjálg innandura, lurti eftir tónleiki, skrivi og lesi, arbeiði og bindi, hava eina familju, sum eg elski yvir alt á jørðini. Og kortini, so kemur hendan sorgin í meg hvørja ferð, eitt nýtt ár skal byrja. Helst tí eg veit, hvussu trupult tað er, fyri at vend skal koma í: at tað sjálvt her heima hjá okkum eru fólk, sum hálova Putin og krígginum móti Ukraina. Hálova einum einaræðisráðharra, sum forfylgir øðrvísi hugsandi fólki av øllum slagi. Tankarnir fara at flákra út um mín egna dunnugarð, út í verðina, har fólk stríðast fyri lívinum, bæði so og so. Og eg kann ikki lata vera við at hugsa um meiningsloysi í kríggi. So fullkomiliga út um alt mark sinnisjúkt, at lata bumbur regna niður yvir eitt fólk og sjálv verða dripin í gerðini.

Hugdi at tí nýggja týska filminum Im Westen nichts Neues, sum á framúrskarandi hátt lýsir tað fullkomiliga meiningsloysi í, at menn verða sendir móti hvørjum øðrum í kríggj, ja girndin er so stór í generalinum, at hann sjálvt eftir at vápnahvíld er undirskrivað, sendir sínar menn at drepa aðrar teir seinastu fimtan minuttirnar, ið eftir eru, áðrenn vápnahvíldin kemur í gildi!

Eg komi aldrin at skilja tað, og eg má siga sum Tom Waits segði um George Bush: Bush calls himself a wartime president, so if you´re anti-war you´re anti-Bush and if you´re anti-Bush you´re anti-war.

Eg sigi tað sama, skifti bara Bush út við Putin.

Tú kanst lurta eftir Tom Waits ella Joan Baez, alt eftir hvussu hýrurin er, tey eru bæði verd at brúka tíðina uppá. Ella sum eitt annað skilafólk segði: Make love not war!

Gott nýggjár!

Hevur Føroya løgmaður etið bláseym?

469451-12-1418319071997

Eg hoyrdi eina ferð eina góða søgu um Ingálv av Reyni, sum ofta varð plágaður av einum ávísum persóni, sum vildi sleppa at tosa við hann í tíð og úrtíð. Ein dagin ringir hesin persónur so til Ingálv, konan tekur telefonina og sigur, at tann og tann er í telefonini. Ingálvur ger ikki mætari enn at hann loypur út á altanina og teskar við konuna: Sig, at eg eri úti.

Vildi ynskt, at løgmaður kendi hesa søguna, tá ið Pro Vita felagsskapurin ringdi til hansara og bað hann seta eina ráðstevnu um abortmótstøðu í Føroyum. Ikki tí at tað var ein ráðstevna ímóti aborti, men tí at í hvussu er ein av røðarunum, Ludvig Nessa, er ein ógvuliga ódámligur og kontroversiellur persónur. Hann er prestur, sum hevur mist sítt loyvi at prædika í norsku fólkakirkjuni, sum sigur at álopið á Utøya og stjórnarbygningin í Oslo var úrslit av abortlóggávuni í Noregi, sum hevur prísað forsetanum í Uganda fyri at gera homoseksualitet ólógligt. Og øll vita, at tú ert í lívsvanda, um tú ert samkynd í Uganda. Ein maður sum brúkar sína twitter-kontu at siga, at feminisma hevur kostað fleiri mannalív enn bæði nazisma og kommunisma tilsamans. Minnir eitt sindur um Jenis av Rana úr Miðflokkinum, sum heilt vist tekur fult undir við Føroya Pro Vita, tá ið hann á tingsins røðarapalli ákærdi konufólk fyri at vera nazistar, uttan at formaðurin segði eitt einasta orð um, at hetta var átaluvert. Men at vera í ljósareyðari t-shirt við orðinum feminisma á er harafturímóti átaluvert og skal bannast!

Sami Ludvig Nessa hevur eisini á sínari twitter-kontu sagt, at homoseksualitetur er perversur og í stríð við náttúrulógirnar og Bíbliuna.

Bara tað at ein felagsskapur sum Pro Vita bjóðar einum slíkum persóni at hava framløgu um síni sjónarmið á ráðstevnuni, sum opinbart skal greina mannavirði, sigur ein hóp, ja, kanska alt, um støðið á ráðstevnuni.

Er hetta tað, løgmaður vil leggja rygg og umdømi sítt til? Eg øtist! Skulu vit taka tað soleiðis, at løgmaður gongur inn fyri slíkum horriblum úttalilsum – at hetta er tann kjakmentanin, hann viðmælir, at hann er ímóti abortlóggávuni í Føroyum, at hann er ímóti feministum, samkyndum? Eg trúgvi tí ikki ordiliga, men so átti hann at hava lisið skránna hjá pro Vita betur, áðrenn hann leyp út í hetta við báðum beinum – tí hetta er eitt sera óheppið signal, hann sendir Føroya fólki.

Í Føroyum fáa vit ferð eftir ferð prógvað, hvussu bangin vit eru fyri teimum rætttrúgvandi, og tey brúka eitt og hvørt høvi at spæla við musklunum, og fáa tey ikki sín vilja, ja, so siga tey bara at tey eru kúgað og sleppa ikki til orðanna. Og so tosa tey um talufrælsi, samstundis sum tey vilja banna moskum, høvuðturrikløðum, feministiskum t-shirtum, aborti, muslimum, feminsimu, menningarlæruni, nýggju ættleiðingarlógini, ógiftum pørum, at samkynd sleppa at giftast borgarliga, 266b, ja, tit kunnu bara halda fram við listanum …

Er hetta tað løgmaður er bukkaður undir fyri? Har havi eg hug at siga: Tað er altso ikki hvørt gildi, tú skalt fara í, Aksel V. Johannesen.

Epilogur:

Ímeðan eg havi sitið og skrivað mín blogg, er javnaðarflokkurin farin út á facebook at siga, at løgmaður hevur tikið seg aftur og fer ikki at seta ráðstevnuna. Hann leggur dent á sama persón, sum eg havi viðgjørt í blogginum. Eg má bara siga, at hetta var fyri neyðuni!

Einglarnir syngja fyri øllum

Offiseroghjemls

Í gjárkvøldið byrjaði eg at hyggja at einari sending um kærleika og kriminalitet á bbc, hvat kærleiki og kriminalitetur hevur við hvørt annað at gera, er mær ein gáta, men tað verður í heilum blandað saman í veruliga lívinum.

Tað, sum sló meg, var ein samrøða við ein drápsmann, sum sat og prísaði seg lukkuligan, tí at hann hevði tikið ímóti Gudi og var frelstur. Hann var vísur í, at hann slapp í himmiríki, men hann visti, at kvinnan, sum hann hevði dripið, ikki slapp í himmiríki, tí hon hevði livað i synd, tá hon doyði.

Vit lata hetta standa eina løtu.

Hugdi at Gud signi Føroyar, triðja sending, men havi ikki viljað blandað meg í kjakið á facebook, tí tað tykist at vera har á staðnum, sum orðatakið sigur: tá ølið fer inn, fer vitið út. Ikki so at siga, eg blandi meg ofta upp í kjak á facebook, men angri tað næstan altíð aftaná. At tosa um kristna trúgv, muslimar og javnrættindi á facebook er sum at tveita perlur fyri svín.

Eg haldi, tað er sera áhugavert at hyggja at hesum sendingunum, og serliga haldi eg, tað er áhugavert at síggja kanningina hjá Lóðri, sum er gjørd saman við sendingini. Trúgv hevur sera stóra ávirkan á alt okkara lív, so henda faðiruppgerðin hjá Heina er kærkomin og upplýsandi. Vit vita øll, hvat kristindómur stendur fyri, og at hann verður praktiseraður á ymsan hátt, alt eftir hvør kirkja ella samkoma talan er um.

At tað so koma úttalilsi fram, sum vit halda, ikki hóskar til okkara modernaða lív anno 2018, kann væl ikki koma sum ein skelkur. Tað er kanska bara tað at hoyra tað úttalað hart í einum miðli, sum ger okkum so forargað.

Vit, sum hava bara eitt lítið sindur millum oyruni, vita, at kristna grundprisippið er tað sama, men at trúgvin verður praktiserað á tíggjutúsundtals ymsar hættir, og eg haldi, at vit eru før fyri at taka dagar ímillum, hvat hesi ymsu fólkini føra fram. Tú fært aldri allan sannleikan at vita, tí hann man vera øgilgia ringur at finna, men tú kanst gera tær eina mynd, og tað haldi eg, at Heini megnar at gera her.

Sjálv havi eg gingið í sunnudagsskúla hjá baptistunum, tað var so praktiskt. Tíðin styttist til tú fekst døgurða og salurin lá og liggur enn eitt hanagleiv frá mínum barnaheimi. Pápi gekk í kirkju hvønn sunnudag, men hann kundi ikki droymt um at forða okkum at ganga í sunnudagsskúla í Kedron, um tað var tað, vit vildu. Har var gott at ganga, tað sigi eg, tí eg minnist ikki eitt einasta orð av tí, sum varð sagt í sunnudagsskúlanum, og tað taki eg sum eitt gott dømi um, at teir (eg sigi teir, tí eg haldi ikki, at kvinnur sluppu at siga nakað alment á møtum), hava duga sítt kramm og ikki hava hóttað við báli og brandi. Men eg minnist væl sangirnar, framúr góður sangur, ja, eg taki meg sjálva enn í at vagga og murra, tá eg hoyri brøðurnar syngja.

Eg setti meg at lurta eftir Ole Paus í morgun. Selv sopere har et hjørne i himmelen, syngur hann. Haldi, at hann man hava havt onkrar framførslur í hitastovum í Oslo, sum Frelsunarherurnar hevur opnar fyri heimleysum og rúsmisnýtarum.

Englene synger for hvem som helst

Kast dine krykker og bli frelst

Himmelen er åpen og Gud han er god

Og lykken kan smile selv til homofile

Selv sopere har et hjørne i himmelen

Halleluja

Selv sopera har et hjørne i himmelen

Jada

Kristnir felagsskapir hava roynt at pjøssa upp á tey, sum liva á samfelagsins skuggasíðu. í so máta haldi eg ikki, at vit, sum oysa gor og gall oman yvir tey, bæði av góðum og minni góðum grundum, kunnu vaska okkara hendur so væl, tá tað kemur til hetta. Eg hugsi um felagsskapir sum Frelsunaherin og Fólkakirkjuna bæði við rúsdrekkaviðgerð og við at hava eitt stað opið til teirra sum treingja til tað. Onnur eru heilt vist eisini, sum hjálpa, og høvuðsendamálið er vist at fáa fólk at gevast við at brúka rúsevni og í staðin at byggja sítt lív á kristin virði, men aftrat tí er ein púra vanlig fatan av, at vit eru menniskju, sum eiga at taka okkum av okkara næsta.

Eg haldi absolutt ikki, at tað er rætt, at brúka deyða, illamann og krossfesting sum uppbyggiligan barnalærdóm, men so velji eg tað bara frá og lesi góðar bøkur fyri børnunum ella fari at hyggja at góðum sjónleiki sum Ludda og Lundisu í gjár í Gamla skúla í Sørvági. Takk Vár Berghamar Jacobsen fyri leikin, tit megnaðu at fáa fram eina fitta mynd av lundapisum, flættað saman við náttúruvernd og umhvørviskritikki. Børnini sótu sum á nálum, ja, tað minti meg eitt sindur um seansurnar í Kedron, tá eg var barn. Boðskapurin var hin sami: Farið væl við hvør øðrum!

Hvat er tað, vit ræðast?

14067588_1304137936266077_663237438152325594_n

Hvørja ferð eg komi niður at vitja familjuna, sum býr á Nørrebro, taki eg metroina av flogvøllinum, fari av á Nørreport støðini og so við 5C ella 350S út eftir Nørrebrogade. Tá eg so koyri framvið Stefanskirkjuni á Nørrebrogade 191, so veit eg, at nú nærkist eg.

Havi mangan hugsað um, tá føroyingar á facebook oysa gor og gall yvir muslimar, at tað er øgiligt, sum tað er lætt at tosa, tí føroyingar hava á ongan hátt hetta margfeldni inni á lívinum.

Familjan hjá mær býr í góðari íbúð. Íbúðin hevur bakgarð sum flestu hús í tættbygdum arbeiðaraøkjum, men tey hava eisini garð rundan um húsini framman, og tey kunnu læsa seg inni, so ongin ørindaleysur sleppur inn í garðin. Og tað er jú gott, tá hugsað verður um, at her renna og spæla smáir rollungar í frið og náðum, uttan at nakar uttanífrá ger seg inn á tey, ella at tey kunnu renna út á vegin.

Økið rundan um íbúðarblokkin er ein meldur av ymsum mentanum, beint hinumegin gøtuna er handil, har tey selja hijabar, ólukksáliga óinteressantir kjólar, spyrt tú meg, men eg ætli mær ikki at ganga í teimum, so tey um tað. Gangi heldur ikki í føroyska búnanum fyri alt tað. Har var eisini ein kýsi fyrr, minnist meg rætt, sum kvinnurnar hava blakað burtur. Helst fer tað sama at henda við hijabinum, hvør veit.

Nørrebro tokstøðin liggur eitt hanagleiv frá, so her er yðjandi fult av fólki alla tíðina. Undir tokbrúnni standa romair ella sigoynarar, sum vit kallaðu tey fyrr. Ikki øll eru so øgiliga glað fyri hetta, tú noyðist viðhvørt nærum at gleiva tvørtur um gomul radio, stivlar frá fúrsunum, fartelefonir og annað mangt, sum ikki tykist freistandi hjá so nógvum øðrum at keypa enn teimum sjálvum. Eg veit ikki, hvussu nógvur vinningurin er av hesum handilsvirkseminum, men kanska er tað bara ein máti at hittast og hugna sær úti í frískari luft. Men nei, fert tú nærri inn á tilveru teirra, so fært tú at vita, at hetta er neyðugt, fyri at tey kunnu breyðføða familjuna og hava bara eina evarska lítla vón um, at eitt barn kann fáa eina útbúgving, so tað klárar seg.

Framman fyri Føtex er alskyns grønmeti og frukt at keypa, umframt, so stendur tann heimleysi har og selur Hus forbi. Og eg má viðganga, at eg royni altíð at hava reiðan pening uppi á mær og keypa mær eitt blað. Sera upplýsandi greinar, skal eg heilsa og siga, men havi eg ongan reiðan pening, so fái eg eitt smíl og eitt ynski um framhaldandi góðan dag. Her eru ongar súrar minur, hóast viðkomandi hevur so ótrúliga nógv størri orsøkir enn eg at hava súrar minur.

Sjálvandi er nógv, tú kanst irriterast inn á: at tú noyðist at gleiva tvørtur um gomul transistorradio, tá tú fert við ommusoninum í vøggustovu ella teir villu ungdómarnir, sum koyra hasardkoyring á vegnum ella mítt gamla feministahjarta, sum venar seg av øllum turikløðunum, men hvat veit eg, kanska fleiri teirra eru á veg á CBS ella Panum fyri at gerast verkfrøðingar, læknar, businesskvinnur og annað, sum kann geva teimum tað økonomiska sjálvræði, sum kvinnur hava suffað eftir í øldir?

Í øllum førum eru ikki størri gentlemen til enn muslimskir kioskeigarar, teir geva tær komplimang oman á komplimang, so at eg at enda haldi meg vera 33 og ikki 63, sum føðibrævið vísir.

Men aftur til Stefanskirkjuna: har hava tey hildið Ramadanendaveitslu við bøn og mati. Sjálvandi eru tað nógv, sum siga: hvat hava muslimar at gera í einari kristnari kirkju, men tá man kennir Nørrebro eitt lítið sindur, so hugsi eg, at tey flestu siga: Hví ikki? Hvussu fevnir tú veruleikan, tá ið nú magfeldni er so stórt, sum tað er á Nørrebro? Við hatri og útisteinging? Nei, ha?

Og so hugsi eg um okkara samkomufólk/politikarar, sum hava oyst gor og gall úr sær, tí teir ikki tola, at samkynd fáa borgarlig rættindi at gifta seg, um tað er tað, tey vilja. Systir mín, sum er ein klók kona, segði við meg, at hon hevði lurtað eftir politikarunum, tá seinasta viðgerð var av málinum á tingi, og tað fyrikom henni, sum at teir, ið vóru ímóti borgarligari giftu, bara hugsaðu um sex. Eg meini so við, um tú hittir eitt fitt par – heteroseksuelt, meini eg – sum sigur tær, at tey skulu giftast, hugsar tú so beinanvegin um, hvat tey gera undir dýnuni? Nei, ha? Men tað øvuta er opinbart púra vanligt.

Í Stefanskirkjuni eru tveir prestar: Pernille Østrem og Thomas Høg Nørager. Eg haldi at tú, góði blogglesarari, skal unna tær at lesa um hesar prestarnar á heimasíðu teirra, og so seta tær spurningin: Hvat missir kristindómurin av, at vit fevna margfeldni?

http://stefanskirken.dk/praester

Ein skrubbforvirrað tíð!

top_folk

Hvønn sunnudag prædika prestar í kirkjunum í Føroyum.

Vit, sum ikki ganga so nógv í kirkju, vita ikki, hvat teir prædika um, men vit hoyra av og á okkurt, av tí at gudstænastur jú verða sendar í útvarpinum.

Bergur Debes Joensen, prestur, hevur, sum so mangir aðrir prestar, ta greiðu fatan, at hjúnalagið er til fyri at 1) seta børn í verðina, 2) hava ein at vera saman við og 3) at fáa bæði andaligan og kynsligan kærleika frá mótpartinum.

So far so good.

Hjúnalagið er grundað í Bíbliuni, sigur Bergur, nærri frásagt í Fyrstu Mósebók, øðrum kapitli, ørindi 24, har sagt verður, at maður skal fara frá mammu og pápa sínum og halda seg afturat konu síni.

Tí, sigur Bergur, er tað synd at liva saman ógift, at liva saman við sama kyni, at vera ótrúgv, at brúka porno og at skiljast.

Men alt hetta er nú farið á rull, sigur Bergur, tí verða vit so skrubbforvirrað!

Tíðin er forvirrað – ja, skrubbforvirrað. Menniskju vita ikki, hvat vendir upp, og hvat vendir niður. Vita ikki – heldur ikki tey lærdu! – hvat kyn er, og finna nýggjar samlívseindir og noyða málfrøðingar at uppfinna nýggj orð, sum samsvara nýggja hugburðinum. Og tað ger bara forvirringin alt størri, tí har eingin haldgóð grund er, har er einki at byggja á.

(http://www.folkakirkjan.fo/Default.aspx?pageid=6203&NewsItemID=24281).

Úrslitið av skrubbforvirringinum er einsemi, tunglyndi, stríð, fíggjarligur missur, fosturtøka, harmur og ring samvitska og lág sjálvkensla.

Bergur veit, hvør lekingin er: at trúgva upp á Várharra, so er vón fyri tær. Trúgvin fer at venda øllum á aftur, tú verður ikki einsamøll longur, tú verður glað, hevur onki stríð, og klárar teg væl fíggjarliga. Fosturtøku hevur tú ikki fyri neyðini, og tú sleppur undan harmi og ringari samvitsku, og sjálvkenslan verður høg.

Og hvør vil ikki tað? Og man ikki onkur, sum hevur lýtt á, fingið eina vón um, at alt kanska fór at blíva betri?

Tí vit liva jú í eini skrubbforvirraðari tíð, tað hevur Bergur fullkomiliga rætt í!

Men nú vilja LGBT og Humanistafelag Føroya hava, at Bergur tekur orðini í seg aftur, tí soleiðis kann man ikki tosa um fólk.

Hallóv, hvørjari verð liva tit í? Nær hava tit seinast verið í kirkju?

Sjálvandi kann man tosa soleiðis um fólk, eisini tey, sum eru hálv ella heil almenn. Men øll hava vit loyvi at vera ósamd og vísa pástandinum aftur, men vit hava sanniliga ikki lov at geva prestum forboð at tosa, sum teir tosa.

Humanistafelagið vil vera við, at vit eiga øll fólkakirkjuna, tað haldi eg, at tey hava misskilt. Samkynd td. eiga ikki fólkakirkjuna, uttan so at tey lova ikki at vera samkynd. Tað er so einfalt sum tað!

Tað er bara ein prestur, sum alment er komin fram við, at hann vil vælsigna samkynd. Vælsignaður verði hann, sigi eg bara, hann hevur so tulkað kærleiksboðið øðrvísi enn Bergur.

Og eg má siga, sum er, at eg nikkaði fleiri ferðir at uppramsingini, tí sambært hana eigi eg heldur ikki fólkakirkjuna og endi eitt vist stað, har tað er øgiliga heitt!

Um eg altso ikki vendi um og angri, sjálvandi. Altso, um eg nú taki undir við fortreytunum.

Míni ráð skulu vera: Vísið hasum aftur, sum Bergur sigur, men ikki geva honum forboð at tosa, Og eitt aftrat: Tað er so deiliga befríandi at hoyra hetta, her verður onki ballað inn, tað duga prestar jú so ómetaliga væl.

Nei, tú veitst, hvar tú hevur Berg, og tú veitst hvar tú hevur Jens Mortan.

Grátt kettlingahøvd á ljósareyðari bakgrund

Eg og Turið vóru á jólakonsert í gjárkvøldið í Sørvágs kirkju. Tórfríð Tavsen sang saman við gentukóri.

Kirkjurúm hava ein serligan dám yvir sær, og í gjárkvøldið var tað serligt, av tí at pyntað var til jóla, ljós í øllum vindeygum, jólatræ har frammi, ljós og blómur á altarinum. Og so eru kirkjur jú bygdar til orðið, tað veri seg, um tað verður rópt, teskað, sungið, hótt ella tosað við blíðari rødd.

Ljóðgóðskan er góð í kirkjuni, haldi eg, men kanska var ljóðið í hátalarunum eitt sindur ov metaliskt, men eg gloymdi tað í somu løtu, sum Tórfríð læt munnin upp, tí hon hevur ótrúliga góða sangrødd!

Tær gomlu føroysku kirkjurnar eru ikki ætlaðar sum konserthøli, so situr tú ikki nokkso frammarlaga, so fært tú ikki eina samlaða framførslu, tvs. tú hoyrir, men tú sært onki. Og eg haldi, at tað at síggja framførsluna leggur afturat ljóðinum. At eg so sat aftan fyri eina gentu, sum konsekvent sat uppi á bonkarbakinum, gjørdi, at eg fyri størstan part bara sá ein ljósareyðan jakka við kettlingahøvdum við reyðari sloyfu.

So eg viðgangi, at eg viðhvørt var eitt sindur ørkymlað og noyddist at hyggja eina eyka ferð ímillum høvdini har frammi fyri at síggja alturtalvuna og minna meg á, at tá ið fólk bóru smábørnini fram til Jesus at verða vælsignað, so vildu lærusveinarnir forða teimum at gera tað: Men tá ið Jesus sá hetta, varð hann vreiður og segði við teir: Latið smábørnini koma til mín, forðið teimum tað ikki, tí at Guðs ríki hoyrir slíkum til. Markus, 10,14.

Og har vóru nógv børn í kirkjuni, líka frá nýføðingum til stór børn, og tey bóru seg fyrimyndarliga at, eisini tey, sum sótu á bonkarbakunum. At so ein drongur gjørdist móður at enda og svaraði Tórfríð noktandi aftur, tá hon spurdi, um vit vildu hoyra ein sang afturat, tað sigi eg hann ikki ringan fyri, tí heitt var í kirkjuni, og hon var stúvstappað av fólki, sum vóru komin at lýða á og njóta løtuna. Hesin lítli drongurin var ein frísklig áminning um ikki at taka tað alt ov hátíðarliga.

Um sjálva framførsluna vil eg siga, at hon var bæði hugnalig og væl skipað. Tórfríð sjálv í reyðum kjóla og purlutum, ljósum hári. So frægt eg dugdi at síggja millum kettlinga- og fólkahøvd, stjórnaði hon sjálv kórinum og instrumentunum, einum keyborði og einari trummu. Eg helt meg hoyra, at hon hevur røtur í sunnudagsskúlaumhvørvi, bæði á sangvali og soleiðis um hon presenteraði sangirnar. Tað er ikki akkurát mín koppur av te, men tað skal absolutt ikki skilja okkum, eg lurtaði við opnum sinni.

Øll komu væl frá uppgávuni, bæði tey, sum spældu, og tey, sum sungu. Gentukórið ljóðaði avbera væl, tær, sum sungu í kórunum, vóru: Sóley Heðinsdóttir Jørgensen, Malena Eik Joensen, Rebekka Samson Lamhauge, Torgunn Ása Haraldsen, Eydna Mouritsen, Rannveig Rós Joensen, Fríða Haraldsen, Lív Vinjardsdóttir Magnussen, Vár Edvardsdóttir og Tanja Falkvard.

Eitt, sum eg hugsaði ofta, meðan eg lýddi á, var: her hava vit eina fantastiska rødd í okkara bygdaumhvørvi, hon átti at fingið møguleikan at nomið sær meira skúling í sangi og sangteknikki, sum kundi fingið hana at slept teymunum og torað betur. Hon var á alt ov tryggari grund í kirkjuni og hevur format til at sleppa sær leysari og royna okkurt øðrvísi, meira krevjandi og ikki so trygt.

Men hvør sigur, at hon heldur tað hava nakað at týða, kanska var hetta ein lovsangur til Várharra, hinvegin, lovsangur til Várharra er so mangt, og onkuntíð hugsaði eg, at hetta barnabakið framman fyri mær við kettlingahøvdunum við reyðari sloyfu onkurvegna júst var tað, sum var ímyndin av framførsluni, okkurt fitt og søtt, har eg eri til tað meira avbjóðandi og ikki so trygga.

Tórfríð framførdi 12 sangir, allir væl framførdir, har vóru teir siðbundnu jólasálmarnir Gleðilig jól og Føgur er foldin, og so var annað bæði á føroyskum, svenskum og enskum.

Best dámdi mær sangin, hon sjálv hevur skrivað orð og lag til: Størsta gávan og so amerikanska jólasangin: Do you hear what I hear. Sangurin er skrivaður í 1962. Noel Regnay eigur orðini og Gloria Shayne Baker eigur lagið. Hann varð skrivaður sum ein bøn um frið, sum stóðst av hóttanini fyri kjarnorkukríggi, vegna kreppuna millum USA og Sovjetsamveldið í samband við Kuba-kreppuna.

Hann byrjar við at visa á stjørnuna, sangin og barnið og verður síðan til eina bøn um frið:

Said the king to the people everywhere

Listen to what I say

Pray for peace people everywhere

Listen to what I say

The child, the child

Sleeping in the night

He will bring us goodness and light

Mong hava sungið henda sangin; haldi tað var Bing Crosby, sum gjørdi hann kendan, Tórfríð er komin í lag við songkvinnur sum Patti LaBelle, Mahaliu Jackson, Whitney Houston, Gladys Knight og Celine Dion, fyri at nevna nakrar úr rúgvuni. Tær syngja hann allar á sín egna hátt, og tað gjørdi Tórfríð eisini, og hon gjørdi tað væl. Takk fyri Tórfríð, fyri tína fantastisku rødd!

Okkurt serligt var við konsertini, tí aftaná segði Turið, at tað var nú keðiligt, at vit ikki høvdu ljósið við at seta á grøvuna hjá ommu og abba.

To Karbala we want to fly

Í dag er minningardagur teirra sjólætnu, og hóast talið á deyðum føroyingum á sjónum tíbetur fækkast, so er hesin dagurin serligur, av tí at tað eru 70 ár síðan, at kríggið endaði, og dagurin tí verður brúktur at minnast teir føroyingar, ið fórust á sjónum undir 2. veraldarbardaga.

Nú eg hyggi yvir á Sørvágs kirkju, har ljós er í vindeygunum í kirkjuni og í stásiliga nýbygninginum við síðuna av, komi eg at hugsa um eina syrgigongu, sum eg upplivdi á Nørrebro tann 24. oktober.

Vit vóru ávegis til hús og nærkaðust Nørrebro støðini; tá tú kemur inn á støðina, sært tú niður á vegin, og har var ein levint og gangur á vegnum. Fólk, serliga kvinnur í turriklæði, flýddu yvir háls og herðar, og róp og gangur hoyrdist.

Bæði dóttirin og eg ógvaðust við og skundaðu okkum av tokinum og niður á gøtuna, tí hetta mátti sjálvandi kannast, og fyri ein, sum er von at ganga kravgongur fyri alt møguligt, var hetta ógvuliga spennandi.

Men eg var ikki sørt bangin. Tí tá eg kom oman á gøtuna tustu folk í túsundatali fram eftir gøtuni, øll ílatin svørt klæðir, har vóru serliga menn í gonguni, tað tyktist sum kvinnurnar hildu seg eitt sindur fyri seg sjálvar.

Og hví var eg bangin? Tí eg hevði ikki ánilsi av, hvat hetta merkti. Vóru allir muslimar í Keypmannhavn endiliga farnir totalt amok? Rópini Yā Hussain! Yā Hassan! hoyrdist alla tíðina, og fólk tustu fram eftir og steðgaðu allari ferðslu á vegnum, og har er ikki so lítil ferðsla, skal eg heilsa og siga.

Í gonguni vóru menn í gulum vestum, hesir royndu at halda skil á gonguni. Nú eina ferð kemur ein av hesum monnum yvir til okkara, heilsar og spyr, um vit vilja hava ein faldara? Jú, tað vilja vit gjarna, og síðan bjóðar hann sær til at greiða okkum frá, hvat hetta alt merkir, sum hendir framman fyri okkum, og sum onkurvegna má hava fingið øgiliga nógvar danir at seta okkurt galið í hálsin. Í hvussu er at døma eftir reportasjunum, sum stóðu í donskum miðlum aftaná.

Hetta er tað, eg fann útav: Tey gingu syrgugongu, tí tað var tíggundi dagurin eftir Muharram. Dagurin nevnist Ashura dagur og er til minnis um, at abbasonur Muhammed varð dripin saman við 72 av familjulimum sínum fyri at hava sett seg upp ímóti einum harðrendum kaliffi um ár 680.

Hesin sonur Fatimu, ið var dóttir Muhammed, æt Hussain ibn´Ali. Ibn, haldi eg, merkir sonur. Okkara góði Hussain stríddist fyri at fáa rættvísi og javnrættindi. Tað eru shiamuslimar, sum halda henda syrgidagin; fyri sunnimuslimar harafturímóti er dagurin ein gleðishátíð, tí teir feira, at tað er dagurin, har ísraels fólk slap undan faraounum.

Tað eru sjálvandi ymsar meiningar um hesa minnishátíð, og tær eru bannaðar av mongum manni, td. av Sadammi Hussaini, og tá hesar gongur hava verið, eru tær mangan endaðar í blóðbaði, tað mundi eisini endað galið í Keypmannahavn, tí ein av teimum 3000 syrgjandi gekk amok við einum revolvara, og tað var hetta, donsku miðlarnir heftu seg serliga nógv við og ikki, hvat hinir 2999 muslimarnir gjørdu.

So eg gjørdist klókari og mintist, at eg onkuntíð hevði sæð slíka gongu í sjónvarpinum, har menn sláa seg til blóðis av sorg. Nú verður viðmælt at geva blóð í staðin. Alt broytist.

Tað er øgiliga týdningarmikið at samskifta, so at sjálvt um eg ikki konverteraði á staðnum, og heldur ikki ætli mær at gera tað, so fór eg knappliga at varnast, at ein rúgva av hesum turriklæðsílatnu kvinnunum høvdu hvítar rósur í hondunum, á faldaranum sló ein hvít dúgva við veingjunum, og eina staðni í rúgvuni sá eg tveir gamlar menn leiðast so fittir fyri ikki at missa hvønn annan burtur. Og rópini? Tey flestu vóru á donskum og vóru áheitanir til fólkið í gonguni um ikki at tyrpa seg saman, men ganga víðari fram móti moskuni, har syrgihátíðin skuldi enda.

Eg eri sera takksom fyri, at eg slapp at tosa við henda skilagóða muslimin.

Nú er gudstænastan byrjað …

Tú doyrt, sum tú hevur livað

Nakrir tankar í summar framman fyri Salvador Allende á Reyða plássinum í Superkilen á Nørrebro:

Kæmp for alt, hvad du har kært;
dø, om så det gælder,
da er livet ej så svært,
døden ikke heller.

Soleiðis yrkti Chr. Rickhardt í 1867, og J. H. Poulsen og Niels Winther týddu soleiðis til føroyskt í 1897:

Fyri tí, tú veitst, er rætt,

doyggj, um so má vera;

tá skal lívið falla lætt,

deyðin einki gera.

Í føroysku týðingini er onki kæmp, kanska er tað undirskilt, men tá Mikael Wiehe yrkti um Victor Jara í 1975, segði hann soleiðis:

Men om framtiden är som ett träd vi har planterat i jorden,

och ifall friheten är som den sprödaste, sköraste ros,

måste vi väpna oss väl för att försvara det svaga,

vi måste värna det mot dom som vill krossa det som spirar och gror.

Dom förtvivlade säger att döden är lika för alla,

men det är väl sannare att säga att man kan dö på samma sätt som man har levt.

Och att dö för förtjänst, det väger lätt som en fjäder,

men att dö för sitt folk, det väger tungt som en sten.

Mikael Wiehe greiðir sjálvur frá, at tá ið hann var á konsertferð við Lisu Ekdahl í 1994, segði hon, at tá hon hevði lurtað eftir sanginum sum barn, hevði tað altíð undrað hana, at ”tung som en sten” var betri enn ein “lätt som en fjäder”. Ein fjøður var jú nógv vakrari enn ein steinur! Mikael Wiehe var tá noyddur at viðganga, at tað var ein umskriving av einum sitati hjá Mao Tse Tung í 1944: “At doyggja fyri fólkið vigar meira enn Taifjallið, men at arbeiða fyri fascistarnar og doyggja fyri eyðrænararnar og kúgararnar vigar minni enn dún.”

Í yrkingini Gategutt hjá Rudolf Nilssen frá 1925 sigur hann:

I krematoriet skal min hvite ild tilslutt,
når hjertet flammer i det siste spill,
forkynne stolt for den som lytter til:
Jeg var en gategutt.

Tað var serliga meiningina við lívinum, sum Rudolf Nilssen royndi at fáa svar uppá í sínum stutta lívi.

Felags fyri øll hesi ørindini er: at liva og doyggja við góðari samvitsku, doyggja skulu vit so øll, kennist tað sum fjøður ella steinur.

Kanska verður tað, sum Rufus Wainwright yrkir:

Wandering properties of death
Arresting moons within our eyes and smiles
We did rest
Amongst the granite tombs to catch our breath

Faðir okkara í himmiríki

Í dag fekk eg lokkað dóttrina Turið við mær inn í Holmens kirkju at lurta eftir orgulkonsert. Hetta var ein matiné, sum skuldi byrja árliga orgulfestivalin í Holmens kirkju. Erik Kolind spældi, hann er organistur í kirkjuni og er ikki hvør sum helst.
Eg havi verið púra burtur í orgulspæli, síðan eg hoyrdi Kevin Bowyer spæla orgul í eini kirkju í Odense, á fløgu væl at merkja, so nú vildi eg sleppa at hoyra orgulspæl live, væl at merkja á einum monsturstórum orgli.
Eg kann enn fáa míni børn at undrast yvir míni løgnu áhugamál, men tá ið Turið var komin yvir tað allarversta, gjørdi hon av at koma við.
Tá ið vit komu inn í kirkjuna, vóru longu nógv fólk komin, flestu teirra vóru gomul; stuttligt at síggja so nógvar gamlar keypmannahavnarar upp á eingang og so ein gamlan sørving mitt í speisuni. Hetta vóru væl uppdrignir áhoyrarar, tyktist sum fleiri teirra kendu hvør annan, tey heilsaðust og smíltust. Eg legði serliga merki til ein gamlan mann, sum heilsaðu upp á kvinnur við at kyssa tær á hondina, so fitt hugsaði eg og vónaði, at hann var líka fittur við sína konu heima við hús.
Ein bjóðaði vælkomin, og tað gjørdist púra greitt, at hann bólkaði áhoyrarnar í tveir partar: hann bjóðaði fyrst teimum vælkomnun, sum altíð plagdu at koma, síðan bjóðaði hann okkum, sum ikki vóru von at koma, vælkomnum. Vit vóru líkasum eitt slag av a og b áhoyrarum. “Legg onki í,” segði Turið: “Várharra setti ongan eftir.” Turið blívur við at fáa meg at undrast, tá hon kemur við slíkum sitatum. Eg minnist, hvussu ofta hon spurdi meg: tú mamma, hvør er hasin Adam, sum lærarin altíð tosar um í kristni. (Ok, so ringt var tað kanska ikki …)
Vit fingu eisini greitt at vita, at kirkjan gjarna vildi hava, at vit løgdu pengar í bússuna, tá ið vit fóru avstað, men tey vildu ongar tveykrónur hava, segði hesin, men kundu hugsa sær, at 100 kr var hóskandi donatión.
Sovorðið ‘skitprat ‘leggi eg ikki so nógv í. Og tað samsvarar á ongan hátt við ørindini hjá Jesupápa, men tað kundi eg ikki fara at siga við henda tápuliga mannin.
Skráin var góð, har vóru verk eftir Weckmann, Bach, Steigleder, Vierne og Widor. Weckmann var eitt sindur trilvandi, Kolind var ikki komin í stødið, Í Vater unser im Himmelreich, BWV 737 eftir Bach helt eg meg hóma eitt kent sálmalag. Altíð hugaligt at kenna okkurt aftur. Mær dámdi væl Résignation eftir Louis Vierne, har var okkurt lætt yvir lagnum, kanska minti tað meira um nútímans kompositiónir, uttan at eg á nakran hátt skal gera meg til serfrøðing, men bæði hann og seinni Widor doyðu í 1937, í mun til hinar harrarnar, sum eru frá 15, 16- og 1700 talinum. Résignation er eitt karakterstykki, lesi eg í programminum, sum snýr seg um klokkurnar í Westminster, kærleikssangir og gargoilurnar á Notre-Dame katedralinum.
Eitt sindur av gálgaskemti er í programminum, sagt verður, at Vierne fall deyður um niður á tangentarnar á orglinum í Notre-Dame, har hann var organistur, og tað elvdi til eitt tragikomiskt ýl inni í kirkjuni. Sikken en sortie, sigi eg bara.
Okkurt var tó við hesum stykkinum, sum fekk meg at slappa av, ja, eg fór næstan í dvala. Knappliga var mær hyggjandi yvir á veggin, og har hekk Kristus naglaður á ein smalan kross. Hann hevði ikki útbreiddar armar, sum vit er von at síggja, men upprættar armar, so hann hekk har sum ein strika í luftini við síðuna av prædikustólinum. Eg hugsaði eina løtu, um Jesupápan, sum sigst vera sendur til jarðar at bjarga menniskjum frá synd, mundi halda seg hava loyst uppgávuna, og eg kundi ikki lata vera at hugsa um Sýria, teir tríggjar dreingirnar í Ísrael, sum onkur hevur myrt við køldum blóði og mangar aðrar syndir, sum fara fram hvørt sekund í hesum heimi.
So endaði konsertin við Orgulsymfoni no. 1, fyrsta sats – Allegro vivace hjá Widor. Fantastiskt, sigi eg bara. Stórbart og vakurt alt í senn, lættir tónar og djúpir, brølandi tónar, tónar langt burturi og nær við. Nei gott er, lat meg heldur gevast, eg verði ongantíð orgulummælari.
Men handalagð var framúr!
Eg má viðganga, at Holmens kirkja fekk ongar pengar frá mær, tá ið eg fór út: eg átti bara tveykrónur, men upplivilsi var framúr, hóast Turið ikki var so imponerað, hon segði sum er, at nú hevði eg aftur lokkað hana til nakað so løgið sum eina orgulkonsert í einari monsturkirkju saman við einari rúgvu av gomlum fólkum.
Na well, í morgin verða aðrir tónar, tí tá gongur leiðin til Roskilde, og har verða sikkurt eisini nógv gomul fólk.

Guds kirkjugrund aleina

Tosaði við ein í gjár um fólkaheilsuráðið og tær útmeldingar, hetta ráðið við Páli Weihe á odda koma við í hesum døgum, og sum summir politikarar taka ímóti við muss og klemm. Hesin, eg tosaði við, vildi halda, at hetta vóru bara ráð, okkum nýttist ikki at fylgja teimum, vit høvdu framvegis okkara egna vilja. Eg harafturímóti eri av tí áskoðan, at tað valdast, hvør ið kemur við ráðunum, og nær tey verða givin. Um tey sum nú falla í góða jørð, so kunnu tey sagtans gerast direktiv heldur enn ráð.

Hugsaði um hetta, nú eg var so skítbýtt at seta meg at hyggja og lurta eftir ólavsøkugudstænastuni.

Ein fullkomiliga forbeinaður maður í svørtum kjóla og við pípukraga fekk sett allar vónir og optimismu so grundiga upp á pláss.

Øll sungu glað og fró um Guds kirkjugrund og alt, sum hetta bar við sær. Um hann, sum Av himni kom at leita sær halgu brúður hann

Skrólið stóð í skríggjandi andsøgn til tey 5000 fólkini, sum gingu skrúðgongu til frama fyri rættindi hjá samkyndum, tvíkyndum og transpersónum í Føroyum.

Tað var í fyrradagin.

Í dag fingu vit sum vátan vøtt frammaní, tí presturin á Gjaranesi fekk sagt púra greitt, at tit kunnu halda, hvat tit vilja, men tað verður over my dead body – og helst onkran annan eisini, tí har sat umboð fyri alt vald í Føroyum og tók undir við hesum og saman við øllum kirkjufólkunum sang um trúarvillingarnar, sum eru úti eftir at særa kirkjuna..

Har var alt samankomið – prestavaldið, politiska valdið, dómsvaldið, danavaldið, trúgvin og politikkurin blandaður saman í ein vavgreyt.

Og kortini lata vit okkum dupera: av bispi, sum tosar salvelsesfult um menniskju og menniskjarættindi, at vit øll skulu vera her, at vit ikki eiga at peika fingur eftir nøkrum; vit eru um at detta á reyvina av, at ein prestur í Fuglafirði tosar søtliga á Facebook um tær báðar týdningarmiklu skrúðgongurnar, tað hjá Faroe Pride og tað í dag, og vit hava fullkomiliga gloymt, at allir hesir prestarnir couldn´t care less. Teir ætla ongantíð at geva samkyndum nakran rætt til at gifta seg, tíansheldur halda, at tað er rætt at hava nakað við sítt egna kyn at gera.

Gud skapti mannin og kvinnuna, hann hatar samkyndleika. Tað var boðskapurin í Havnar kirkju ólavsøkudag.

When will we ever learn?

Egið rúm

Category: Trúgv